Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autora: Ewa Malinowska
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Przyczyny topnienia lodowców i lądolodów i ich skutki
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum i technikum, zakres podstawowy, klasa I
Podstawa programowa/cele kształcenia
Wymagania ogólne:
I. Wiedza geograficzna.
Poznanie zróżnicowania środowiska geograficznego, głównych zjawisk i procesów geograficznych oraz ich uwarunkowań i konsekwencji.
Rozumienie prawidłowości w zakresie funkcjonowania środowiska geograficznego oraz wzajemnych zależności w systemie człowiek — przyroda.
II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce.
Identyfikowanie relacji między poszczególnymi elementami środowiska geograficznego (przyrodniczego, społeczno‑gospodarczego i kulturowego).
Formułowanie twierdzeń o podstawowych prawidłowościach dotyczących funkcjonowania środowiska geograficznego.
III. Kształtowanie postaw.
Rozwijanie zainteresowań geograficznych, budzenie ciekawości świata.
2). Docenianie znaczenia wiedzy geograficznej w poznawaniu i kształtowaniu przestrzeni geograficznej.
Treści nauczania:
IV. Hydrosfera: zasoby wód na Ziemi, morza, prądy morskie, sieć rzeczna, lodowce.
Uczeń:
przedstawia wpływ zanikania pokrywy lodowej w obszarach okołobiegunowych na gospodarkę, życie mieszkańców i ich tożsamość kulturową.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne.
Uczeń:
określa zmiany pokrywy lodowej w XX wieku,
wskazuje czynniki, od których zależy trwałość pokrywy lodowej i lodowców,
określa i ocenia skutki topnienia lodowców dla środowiska przyrodniczego i człowieka.
Strategie nauczania: asocjacyjna, badawcza (problemowa)
Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE.
Formy zajęć: praca w grupach.
Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny, tablety, zeszyt przedmiotowy
Materiały pomocnicze:
J. Jania, Konsekwencje globalnego ocieplenia dla kriosfery, „Nauka” 2008, nr 3, s. 35–58 http://www.pan.poznan.pl/nauki/N_308_04_Jania.pdf
J. Jania, Glacjologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997.
PRZEBIEG LEKCJI
Przed lekcją uczniowie powinni zapoznać się z e‑materiałem oraz innymi źródłami informacji w celu zebrania szerokiego zestawu informacji dotyczących przyczyn i skutków topnienia lodowców i lądolodów (np. globalne ocieplenie, intensywność topnienia, wzrost poziomu mórz i oceanów, przyrodnicze, społeczne, gospodarcze skutki).
Faza wprowadzająca
Przedstawienie celów lekcji.
Wprowadzenie w tematykę zajęć: omówienie/przypomnienie podstawowych problemów związanych z globalnymi zmianami klimatu i ich skutkami.
Faza realizacyjna
Omówienie zasad wykonania zadania; zadaniem grup jest wieloaspektowa ocena problemu przyczyn i skutków topnienia lodowców i lądolodów, koncentrująca się m.in. na zagadnieniach:
wpływu globalnego ocieplenia na intensywność topnienia lodowców i lądolodów,
przyrodniczych, gospodarczych i społecznych skutków topnienia lodowców i lądolodów.
Podział uczniów na 5 grup (liczebność grup określa nauczyciel); każda grupa dokonuje – korzystając z pozyskanych przed lekcją informacji – odmiennie ukierunkowanej oceny przyczyn i skutków topnienia lodowców i lądolodów:
grupa 1 – obiektywna ocena w świetle faktów, liczb, danych statystycznych i innych możliwych do zweryfikowania informacji; uczniowie przedstawiają wskaźniki jakościowe i ilościowe (globalny wzrost temperatury, zmniejszenie zasięgu lodowców i grubości pokrywy lodowej, przewidywanie podniesienie poziomu mórz i oceanów, zmiany przepływu rzek itp.); nie wyrażają żadnych opinii,
grupa 2 – ocena subiektywna, emocjonalna w świetle pozyskanych i przedstawionych przez kolegów z grupy 1; opinie wyrażane „na gorąco” bez konieczności uzasadniania,
grupa 3 – ocena skoncentrowana na stronach pozytywnych, korzyściach, atutach, pozytywnych aspektach; opinie entuzjastyczne, pozytywne,
grupa 4 – ocena skoncentrowana na stronach negatywnych, wadach, mankamentach, zagrożeniach; opinie negatywne,
grupa 5 – przedstawienie innowacyjnego, oryginalnego, rozwiązania problemu,
Kilkuminutowa dyskusja (burza mózgów) w poszczególnych grupach, giełda pomysłów.
Przedstawienie wniosków i spostrzeżeń przez poszczególne grupy na forum klasy, po zakończeniu wszystkich wystąpień dyskusja – zadaniem nauczyciela jest czuwanie nad jej przebiegiem i przestrzeganiem zasad, zadawanie pytań pomocniczych, wyciąganie wniosków, weryfikowanie poprawności odpowiedzi itp.
Zapoznanie uczniów z audiobookiem pozwalającym na skonfrontowanie oceny uczniów z opiniami wyrażanymi w czasie dyskusji.
Podsumowanie treści prezentowanych w dyskusji i w audiobooku mające na celu wypracowanie przez uczniów wspólnego stanowiska w zakresie przyczyn i skutków topnienia lodowców i lądolodów oraz związanych z tym zagrożeń.
Sporządzenie notatki w zeszycie zawierającej syntetyczne podsumowanie przeprowadzonej dyskusji i prezentacji.
Prośba nauczyciela o wykonanie kilku wskazanych ćwiczeń z e‑materiału i przedstawienie rezultatów.
Faza podsumowująca
Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i udzielanie odpowiedzi przez uczniów.
Ocena aktywności i przypomnienie celów zajęć.
Praca domowa:
Dokończenie ćwiczeń zawartych w e‑materiale (np. ćwiczenia 7–8).
Zapoznanie się z pozostałymi informacjami w domu.
Do wyboru:
zebranie informacji i przygotowanie prezentacji multimedialnej dotyczącej konkretnego lodowca lub lądolodu, określenie przyczyn topnienia i skutków przyrodniczych, społecznych, gospodarczych,
przyrodnicze, społeczne, gospodarcze skutki podniesienia poziomu mórz i oceanów na przykładzie wybranego regionu.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:
Audiobook zawarty w e‑materiale może być wykorzystany podczas innych zróżnicowanych tematycznie lekcji dotyczących różnych zagadnień związanych z hydrosferą, procesami glacjalnymi, globalnymi skutkami zmian klimatu, gospodarowaniem w strefie wybrzeży. Opinie wyrażone przez specjalistę w audiobooku mogą zainspirować ucznia do własnych przemyśleń na temat zagrożeń środowiska i potrzeb jego ochrony.