Dla nauczyciela
Autor: Anna Grabarczyk
Przedmiot: Język polski
Temat: Polskie mity, tradycje i obrzędy w Weselu Stanisława Wyspiańskiego i Trans‑Atlantyku Witolda Gombrowicza
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne. Uczeń:
wyjaśni, czym jest narodowy mit;
omówi refleksje Wyspiańskiego i Gombrowicza dotyczące mitów narodowych;
scharakteryzuje tradycje i obrzędy obecne w Weselu i Trans‑Atlantyku.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem e‑podręcznika;
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Uczniowie, korzystając z różnych źródeł, przygotowują odpowiedzi na pytania:
- Czym jest mit narodowy?
- Jaką funkcję pełnią mity narodowe?
- Do których mitów narodowych nawiązuje Stanisław Wyspiański w Weselu?
- Do jakich mitów narodowych nawiązuje Witold Gombrowicz w Trans‑Atlantyku?
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel przedstawia cel i temat zajęć. Wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu. Następnie na podstawie tekstu w sekcji „Wprowadzenie” i „Przeczytaj” w e‑materiale rozmawia z uczniami o refleksjach Wyspiańskiego i Gombrowicza dotyczących mitów narodowych.
Chętne osoby prezentują informację przygotowane w domu. Nauczyciel komentuje i ocenia.
Faza realizacyjna:
Nauczyciel wyświetla mapę myśli na dużym ekranie. Uczniowie w parach wyjaśniają, czemu służy wprowadzenie do Wesela zjaw odwołujących się do polskiej historii oraz mitów w niej zakorzenionych.
Uczniowie na podstawie mapy myśli wyjaśniają, czym różni się odwołanie do mitów w utworach Wyspiańskiego i Gombrowicza. W swojej odpowiedzi uwzględniają stosunek obu autorów do tradycji.
Uczestnicy lekcji zapoznają się z audiobookiem i wyjaśniają znaczenie stwierdzenia, że powieść Gombrowicza jest „nieustającym wygłupem i cyrkową błazenadą, które w każdej chwili gotowe są zmienić się w tragiczny grymas i okrzyk bólu”.
Uczniowie w grupach rozwiązuje zadanie dodatkowe.
Czy w Weselu można znaleźć podobne idee do tych wygłaszanych przez Rachmistrza w przytoczonym fragmencie? Sformułuj wypowiedź pisemną na 150 słów.
Witold Gombrowicz
Trans‑Atlantyk
– A bo żal się Boże – mówi – toż znowu nam na tej wojnie tyłków piorą. I znowuż Przegrana! Przeklęty, przeklętyż los! A czy to Natura nami pogardziła, że tyż nic nam na Dobre, na Udane, na Szczęśliwe nie chce wyjść, a wszystko właśnie na Złe, na Złośliwe się obraca? A toż widać Bez Kul strzały nasze! A toż pusta Lufa nasza! A toż podobnież Natura nas nie chce i, wzgardliwa, za słabość naszą Śmierci, Zagłady nam życzy!
[...]
– Dlatego ja – mówi – szpikulec tym Ostrogom zakręciłem, aby w Potrzask Arcybolesny chwytały. Aby Hufiec Przemożny Kawalerii stworzyć Najstraszniejszej, która by Uderzyła, Rozgromiła, Poraziła i Los nam inny na Naturze wymusiła! O, Moc, Moc, Moc! Więc ja was i siebie w ten Potrzask złapałem i męczę, a już męczyć nie przestanę, bo przestać nie mogę [...].
Źródło: Witold Gombrowicz, Trans‑Atlantyk, Kraków 2010, s. 110.
Faza podsumowująca:
W fazie podsumowującej uczniowie wskazują różnice pomiędzy podejściem Wyspiańskiego i Gombrowicza do polskich mitów i tożsamości. Następnie w parach wykonują oba zamieszczone w sekcji „Audiobook” ćwiczenia.
Praca domowa:
Scharakteryzuj tradycje i obrzędy obecne w Weselu i Trans‑Atlantyku.
Materiały pomocnicze:
Kazimierz Wyka, Legenda i prawda „Wesela”, Kraków 1950.
Julij Margolin, Witolda Gombrowicza teatr marionetek: o powieści „Trans‑Atlantyk”, „Teksty Drugie” 1998, nr 3 (51).
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Mapa myśli” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.