Autor: Anna Grabarczyk

Temat: Jak formowała się kultura masowa?

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• scharakteryzuje kulturę masową i społeczeństwo masowe;

• rozróżni kulturę masową, popularną i elitarną;

• określi, jak wykorzystywano kulturę masową do celów propagandowych;

• zastanowi się nad krytyką i obroną kultury masowej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• debata;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów, aby przypomnieli sobie, czym jest kultura i czym charakteryzuje się kultura masowa.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Następuje krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji. Uczniowie objaśniają znaczenie terminu kultura masowa.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z sekcją „Przeczytaj”. Następnie w kilkuosobowych grupach tworzą mapę skojarzeń podsumowującą nabyte w ten sposób informacje. Przedstawiciele zespołów omawiają przygotowane mapy.

2. Nauczyciel głośno odtwarza nagranie z audiobooka. Uczniowie w parach:
   - charakteryzują odbiorcę kultury masowej;
   - podają różnicę pomiędzy kulturą masową a elitarną;
   - wyjaśniają, dlaczego kultura masowa zdobywa dużą popularność.

3. Debata „za” i „przeciw”. Zadaniem uczniów jest zaprezentowanie argumentów „za” oraz „przeciw”, a także przekonanie innych do swoich poglądów. Uczniowie dowiadują się, jak należy dyskutować, wyrażać swoje zdanie bez prowokacji i osobistych ataków.
   Nauczyciel podaje temat: Czy twoim zdaniem pomiędzy kulturą masową a kulturą bezwartościową można postawić znak równości? Uzasadnij swoją opinię oraz wskaż wybrane przez siebie przykłady.
   Po upływie wyznaczonego czasu następuje podsumowanie wyników debaty oraz ocena jakości i siły argumentów. Na zakończenie można przeprowadzić w formie tajnego głosowania badanie opinii uczniów na dany temat.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania lekcji uczniowie zapoznają się z mapą myśli prezentującą wyznaczniki kultury masowej. Następnie indywidualnie charakteryzują odbiorcę kultury masowej oraz wskazują wybrany przez siebie produkt kultury masowej i omawiają go pod kątem wyznaczników zamieszczonych na mapie myśli.

2. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Zadaje również pytania podsumowujące i prosi wybranych uczniów o odpowiedzi.

Praca domowa:

1. Przygotuj się do debaty na temat: Kultura masowa – krytyka i usprawiedliwienie.

Materiały pomocnicze:

• Stanisław Barańczak, Odbiorca ubezwłasnowolniony. Teksty o kulturze masowej i popularnej, oprac. A. Poprawa, wybór A. Poprawa, Wrocław 2017.

• Antonina Kłoskowska, Kultura masowa. Krytyka i obrona, Warszawa 1980.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Mapa myśli” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.