Autor: Dorota Czarny

Przedmiot: historia

Temat: „Niewypowiedziana wojna”. Początek walk polsko‑bolszewickich i wyprawa kijowska w latach 1919–1920

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

zakres podstawowy

XLI. Walka o odrodzenie państwa polskiego po I wojnie światowej.

Uczeń:

4) charakteryzuje proces kształtowania się wschodniej granicy Polski, ze szczególnym uwzględnieniem wojny polsko‑bolszewickiej;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, dlaczego doszło do porozumienia Polaków i Ukraińców mimo wcześniejszych walk o Lwów;

• ocenia, czy zdobycie Kijowa przez Polaków w 1920 r. było sukcesem, czy porażką;

• szuka ukrytych treści w oficjalnych dokumentach.

Strategie nauczania:

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja,

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych,

• rozmowa kierowana.

Formy zajęć:

• praca indywidualna,

• praca w grupach,

• praca w parach,

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki,

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale,

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

Tydzień przed lekcją nauczyciel tworzy trzy grupy cztero-, pięcioosobowe (w zależności od liczby uczniów może być więcej), które wybierają spośród siebie lidera. Otrzymują od nauczyciela zagadnienie, które mają przedstawić na lekcji. Zadaniem grup jest przygotowanie prezentacji dotyczących relacji polsko‑ukraińskich. Mogą wykorzystać w tym celu zasoby e‑podręcznika oraz inne źródła informacji. Sposób prezentacji jest dowolny: multimedialny, w formie plakatu, mapy mentalnej itp. Grupa 1 omówi „Krajobraz polityczny przed walką”, grupa 2 – „Początki walk polsko‑bolszewickich”, grupa 3 – „Porozumienie polsko‑ukraińskie”, grupa 4 – „Wyprawę kijowską”.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel przedstawia uczniom temat i cele lekcji.

2. Nauczyciel prosi, aby uczniowie, którzy nie biorą udziału w prezentacji, w parach lub indywidualnie na kartkach odpowiedzieli na pytania:

• Dlaczego doszło do porozumienia Polaków i Ukraińców mimo wcześniejszych walk o Lwów?

• Czy zdobycie Kijowa przez Polaków w 1920 r. było sukcesem, czy porażką?

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel prosi grupy, aby przygotowały się do prezentacji.

2. Uczniowie przedstawiają poszczególne zagadnienia związane z relacjami polsko‑ukraińskimi. Prezentacje zawierają najistotniejsze elementy: daty, pojęcia, miejsca, osoby, powiązane są ze sobą chronologicznie i tworzą ciąg wydarzeń. Wykorzystywane są mapy i teksty źródłowe.

3. Nauczyciel wyznacza czas dla każdej z grup na prezentację: 8–9 min.

4. Po prezentacjach wszystkich grup nauczyciel prosi, aby osoby, które nie brały w nich udziału (wybrane przez prowadzącego lub chętne), odczytały odpowiedzi, jakie zapisały na kartkach.

5. Uczniowie uzasadniają i uzupełniają swoje wypowiedzi, w razie konieczności nauczyciel koryguje odpowiedzi uczniów. Uczniowie starają się uargumentować różne opinie odnośnie do odpowiedzi na pytanie drugie – dyskusja.

6. Nauczyciel prosi uczniów, aby w parach wykonali ćwiczenia 2, 3 i 6. Po ich wykonaniu następuje wspólne omówienie odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie wykonują ćwiczenie 7, następnie wspólnie przedstawiają wnioski.

2. Nauczyciel podsumowuje i ocenia pracę klasy. Następnie dokonuje oceny pracy grup, które przygotowywały prezentacje.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenie 8. Na podstawie zdjęć oceń nastroje panujące wśród ludności cywilnej po wkroczeniu wojsk polskich do Kijowa 7 maja 1920 r. Uzasadnij swoją odpowiedź.

Materiały pomocnicze:

S. Grabski, Pamiętniki, t. 2, Warszawa 1989.

Sprawozdanie stenograficzne z 97 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego, 12 listopada 1919 r., dostępny w internecie: dlibra.umcs.lublin.pl.

1920. Wojna o Polskę, oprac. A. Knyt, Ośrodek Karta oraz Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2010.

T. Kutrzeba, Wyprawa kijowska 1920 roku, Warszawa 1937.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Symulacja mapy interaktywnej i zawarte w niej dane mogą zostać wykorzystane przez chętnych uczniów do przygotowania prezentacji na temat kształtowania się granic Polski.