Autor: Anna Juwan

Temat: Przeszłość i przyszłość człowieka

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Dowiesz się, gdzie są korzenie cywilizacji ludzkiej.

• Scharakteryzujesz znaczenie zmian klimatu dla ewolucji człowieka.

• Przeanalizujesz kolejne etapy antropogenezy.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• mapa myśli;

• analiza grafiki interaktywnej;

• gra dydaktyczna.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte w sekcji „Wprowadzenie” cele zajęć. Prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel rozpoczyna pogadankę, zadając pytanie:
   – Gdzie tkwią korzenie rodu ludzkiego?

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla mapę myśli zawartą w e‑materiale. Prosi uczniów, by prześledzili kolejność pojawiania się kolejnych przodków człowieka i powiązania pomiędzy nimi. Uczniowie mają za zadanie znaleźć na mapie człowieka rozumnego i jego najbliższych ewolucyjnych sąsiadów oraz określić, jakie cechy odróżniają ich od siebie (polecenie nr 1). Chętni prezentują odpowiedzi na forum klasy. Nauczyciel udziela informacji zwrotnej.

2. Następnie uczniowie tworzą, przy użyciu generatora w poleceniu nr 2, własną mapę myśli, uwzględniającą charakterystyczne cechy anatomiczne Homo sapiens oraz funkcje pełnione przez te elementy. Po ustalonym czasie wybrani uczniowie przedstawiają swoje mapy, a reszta klasy ustosunkowuje się do nich. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje błędy, dopowiada istotne informacje.

3. Praca z drugim multimedium („Mapa myśli”). Nauczyciel wyświetla grafikę interaktywną i wspólnie z uczniami dokonuje jej analizy. Prosi podopiecznych, by pracując w parach, wykonali polecenie nr 1 (dotyczące przystosowań człowieka do środowiska) oraz polecenie nr 2 (dotyczące zalet i wad dwunożności u człowieka). Następnie uczniowie konsultują swoje rozwiązania z inną, najbliżej siedzącą parą. Nauczyciel prosi wybrane zespoły o podsumowanie swojej pracy.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy. Każdy zespół wyłania swojego lidera i wspólnie układa 10 pytań związanych z tematem lekcji. Pytania powinny być tak ułożone, żeby przeciwnicy mogli na nie odpowiedzieć jednym wyrazem.
   Nauczyciel inicjuje grę, zadając wszystkim grupom własne pytanie. Grupa, której lider zgłosi się pierwszy i odpowie poprawnie, rozpoczyna rywalizację. Nauczyciel nadaje kolejne numery pozostałym grupom, a następnie zapisuje je na tablicy.
   Lider grupy nr 1 zadaje pytanie wybranemu członkowi drużyny nr 2. Jeśli osoba ta poprawnie odpowie na pytanie, jej zespół zdobywa punkt, a ona sama zadaje pytanie wskazanemu przez nią członkowi grupy nr 3. Jeśli jednak członek grupy nr 2 nie będzie potrafił udzielić poprawnej odpowiedzi, lider grupy nr 1 sam odpowiada na zadane przez siebie pytanie, a jego drużyna otrzymuje punkt. Następnie zadaje pytanie członkowi grupy nr 3 itd. Gra kończy się po zadaniu 10 pytań, a wygrywa grupa, która uzyska najwięcej punktów.

2. Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań: „Dziś nauczyłem/nauczyłam się…”, „Zrozumiałem/zrozumiałam, że…”, „Zaskoczyło mnie…”, „Dowiedziałem/dowiedziałam się...”.

3. Zalogowany na platformie nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W tym kontekście podsumowuje omówione zagadnienia.

Praca domowa:

1. Przygotuj dla osoby z pary zadanie typu „prawda/fałsz”: wymyśl trzy prawdziwe lub fałszywe zdania dotyczące tematu lekcji, a następnie daj do rozwiązania koledze lub koleżance.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Nauczyciel może wykorzystać medium zamieszczone w sekcji „Mapa myśli” na lekcji „Uwarunkowania i przebieg antropogenezy”.