Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Państwo krzyżackie. Krzyżacy i Litwa

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje, jak rozwijało się państwo krzyżackie;

• wyjaśnia, w jaki sposób Litwa weszła w konflikt z Krzyżakami;

• opisuje stosunki litewsko‑krzyżackie w XIV wieku.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Państwo krzyżackie. Krzyżacy i Litwa”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” oraz dwoma pierwszymi filmami w sekcji „Film + Sprawdź się” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla temata i cele zajęć zawarte we „Wprowadzeniu”, a następnie przedstawia uczniom planowany przebieg lekcji.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. kto zapoznał się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca uczniom przygotować w parach pytania z nim związane. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z tematem lekcji? Będą to obowiązujące ich kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Jeżeli przygotowanie uczniów do lekcji jest niewystarczające, nauczyciel prosi o indywidualne zapoznanie się z treścią w sekcji „Przeczytaj”. Każdy uczestnik zajęć podczas cichego czytania wynotowuje najważniejsze kwestie poruszone w tekście. Następnie wybrani uczniowie odczytują na głos swoje notatki.

2. Praca z multimedium („Mapa interaktywna”). Nauczyciel poleca uczniom, aby zapoznali się z mapą i dołączonymi do niej tekstami źródłowymi, a następnie prosi wybranego ucznia o przeczytanie polecenia nr 2: „Opisz początki państwa zakonu krzyżackiego na ziemiach polskich”. Poleca uczniom, aby podzielili się na czteroosobowe grupy i opracowali w nich odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź. W podobny sposób uczniowie wykonują kolejne polecenie, przedstawiając politykę zakonu krzyżackiego wobec państwa polskiego.

3. Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Uczniowie zapoznają się z trzecim z filmów dotyczącym podboju przez Krzyżaków Żmudzi. Następnie w parach wykonują polecenie nr 6, porównując przyczyny nawiązania sojuszu z Krzyżakami przez książąt piastowskich oraz litewskich. Wspólne omówienie odpowiedzi na forum klasy.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wciąż w parach wykonują ćwiczenie 1, a następnie 3 wyświetlone przez nauczyciela na tablicy. Konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi. Wskazane pary uczniowskie przedstawiają odpowiedzi wraz z uzasadnieniem, pozostali uczniowie odnoszą się do nich. Nauczyciel weryfikuje poprawność wykonanych zadań.

Faza podsumowująca:

1. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

2. Na koniec nauczyciel omawia przebieg zajęć, ocenia pracę uczniów i wskazuje jej mocne i słabe strony.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenie 4 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

2. Wróć do dwóch pierwszych filmów znajdujących się w sekcji „Film + Sprawdź się” i wykonaj dołączone do nich polecenia.

Materiały pomocnicze:

M. Biskup, G. Labuda, Dzieje zakonu krzyżackiego w Prusach. Gospodarka, społeczeństwo, państwo, ideologia, Gdańsk 1988.

H. Samsonowicz, Krzyżacy, Warszawa 1988.

H. Łowmiański, Prusy – Litwa – Krzyżacy, Warszawa 1989.

Wielka historia świata. Tomy 1‑12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności); Świat Książki 2004‑2006.

Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011‑2019.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z sekcją „Mapa interaktywna”, aby przygotować się do późniejszej pracy.