Autor: Stanisław Mrozowicz

Temat: Rewolucje w Rosji w 1917 roku

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje przyczyny wybuchu rewolucji lutowej w Rosji w 1917 r.;

• tłumaczy, dlaczego w tym samym roku w Rosji doszło do kolejnej rewolucji;

• wyjaśnia różnicę między rewolucją lutową a październikową;

• objaśnia znaczenie takich pojęć jak: Rząd Tymczasowy w Rosji, Rada Delegatów Robotniczych i Żołnierskich, bolszewicy, tezy kwietniowe.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Rewolucje w Rosji w 1917 roku”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj”.

2. Dwaj chętni lub wybrani uczniowie (albo dwie grupy liczące maksymalnie po trzy osoby) przygotowują prezentację na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj” oraz odpowiednich filmów z sekcji „Film + Sprawdź się”:

• grupa 1 – Rewolucja lutowa,

• grupa 2 – Rewolucja październikowa.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. kto zapoznał się z udostępnionym e‑materiałem. Prowadzący zadaje uczniom pytanie o umiejscowienie tematu lekcji w czasie. Pyta: W jakim okresie się znajdujemy? Co ważnego działo się wcześniej?

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniów. Wskazani przed lekcją uczniowie prezentują i omawiają efekty swojej pracy. Nauczyciel oraz inni uczniowie zadają pytania prezentującym, w razie potrzeby uzupełniają ich wypowiedzi.

2. Praca z multimedium („Schemat”). Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika multimedium zawarte w sekcji „Schemat”. Uczniowie odczytują polecenie 2: „Wyjaśnij, dlaczego Niemcy postanowiły wspierać bolszewików” i wykonują je w parach. Następnie wybrane osoby dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy, nauczyciel weryfikuje poprawność odpowiedzi.

3. Uczniowie tworzą czteroosobowe grupy (mogą to zrobić, odliczając do czterech) i w tych zespołach wykonują polecenie 3: wyjaśniają kluczowe różnice między rewolucją lutową a październikową. Wskazana przez nauczyciela grupa prezentuje swoją propozycję odpowiedzi, pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują.

4. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia 1 i 2 z sekcji „Film + Sprawdź się”. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanych zadań, omawiając je wraz z uczniami.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie podsumowują swoją wiedzę z wykorzystaniem mapy myśli. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy do czterech uczniów, a następnie rozdziela między nich zagadnienie. Każda grupa na środku kartki A4 wpisuje główne hasło „Rewolucje w Rosji w 1917 roku” i rysuje gałęzie mapy. Powinny rozchodzić się promieniście i rozdzielać na kolejne gałęzie. Słowa, które zostaną umieszczone nad gałęziami, powinny być słowami kluczami, wyrażającymi istotę myśli lub zagadnienia. Ważne, aby cała mapa zmieściła się na jednej stronie. Po wykonaniu pracy nauczyciel prosi o omówienie mapy myśli przedstawicieli wybranych grup.

2. Nauczyciel ocenia pracę osób, które przygotowały prezentacje, może również ocenić pracę grup, które wykonały mapę myśli.

Praca domowa:

1. Wykonaj polecenia 6 i 7 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

2. (Dla uczniów chętnych) Obejrzyj filmy z sekcji „Film + Sprawdź się”, a następnie wykonaj dołączone do nich polecenia.

Materiały pomocnicze:

S. Sierpowski, Źródła do historii okresu międzywojennego, t. 1, 1917–1926, Poznań 1989.

L. Jaśkiewicz, I. Rusinowa, Historia powszechna 1789–1918. Wybór tekstów źródłowych, Pułtusk 1997.

Wiek XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska‑Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1998.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z sekcją „Schemat”, aby przygotować się do późniejszej pracy.