Dla nauczyciela
Autor: Jarosław Dyrda
Przedmiot: wiedza o społeczeństwie
Temat: Ideologie totalitarne
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Zakres rozszerzony
V. Państwo, myśl polityczna i demokratyzacja.
Uczeń:
8) przedstawia założenia faszyzmu, nazizmu i komunizmu oraz dokonuje ich krytyki z punktu widzenia praw człowieka i demokracji;
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne:
Uczeń:
charakteryzuje założenia faszyzmu, nazizmu i komunizmu;
dostrzega zagrożenie ze strony ideologii totalitarnych dla praw człowieka i demokracji;
krytykuje ideologie totalitarne za łamanie praw człowieka i zbrodnie przeciwko ludzkości.
Strategie nauczania:
konstruktywizm.
Metody i techniki nauczania:
burza mózgów;
rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;
praca z mapą.
Formy zajęć:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1. Przedstawienie tematu i celów zajęć.
2. Krótkie wprowadzenie o ideologiach totalitarnych w XX wieku.
Faza realizacyjna
1. Uczniowie definiują i analizują pojęcia: ideologia, doktryna, program polityczny.
2. Praca w grupach. Zespoły na podstawie e‑materiału i innych dostępnych źródeł gromadzą informacje na temat:
grupa 1 – geneza totalitaryzmu, przyczyny jego powstania i twórcy pojęcia;
grupa 2 – faszyzm włoski – geneza, rozwój i konsekwencje powstania ideologii (zwrócenie uwagi na antydemokratyczny i agresywny charakter ideologii);
grupa 3 – nazizm w III Rzeszy: podstawowe elementy ideologii: rasizm, antysemityzm, antyslawizm, odrzucenie demokracji, rządy jednostki, imperializm, wrogość wobec komunizmu.
3. Po wyznaczonym czasie grupy omawiają rezultaty swojej pracy na forum klasy.
4. Praca z mapą w grupach. Zespoły analizują mapy oraz schematy i dołączone informacje:
grupa 1 – zbrodnie nazistowskie, ich rozmiar i liczba ofiar, obozy zagłady i obozy koncentracyjne;
grupa 2 – komunizm i terror komunistyczny, rozmiar zbrodni;
grupa 3 – zbrodnia katyńska, liczba ofiar.
5. Następuje omówienie rezultatów pracy. Dyskusja.
Faza podsumowująca
1. Uczniowie zapoznają się z filmem i wykonują polecenia do niego dołączone. Dyskutują na temat problemów w nim poruszonych.
2. Rozwiązywanie ćwiczeń interaktywnych 1–5.
Praca domowa:
Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia z bloku ćwiczeń interaktywnych.
Materiały źródłowe:
Jacek Solarz, Marian Zgórniak, Józef Łaptos, Wielka historia świata. Wielkie wojny XX wieku, Warszawa 2006.
Stéphane Courtois, Nicolas Werth i in., Czarna księga komunizmu. Zbrodnie, terror, prześladowania, Warszawa 1999.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Uczniowie mogą wykorzystać film jako materiał do stworzenia własnej prezentacji na temat systemów totalitarnych.