Autor: Grzegorz Samotiuk

Przedmiot: historia

Temat: Węgry i początki ich państwowości

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum

Podstawa programowa:

zakres rozszerzony

VI. Europa wczesnego średniowiecza.

Uczeń

2) opisuje proces powstawania pierwszych państw w Europie Środkowo‑Wschodniej z uwzględnieniem wpływu cywilizacji łacińskiej i bizantyjskiej;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia poprawnie pojęcia: Węgrzy, Madziarzy, bitwa na Lechowym Polu, Korona św. Stefana, Święta Prawica;

• charakteryzuje kierunki ekspansji Węgrów i ocenia jej skutki;

• wymienia władców odpowiedzialnych za powstanie państwa węgierskiego;

• przedstawia, w jakich okolicznościach doszło do powstania monarchii węgierskiej.

Strategie nauczania:

• konektywizm,

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• wykład,

• dyskusja,

• burza mózgów,

• praca ze źródłami oraz multimedium.

Formy zajęć:

• praca w grupach,

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu,

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale,

• tablica, pisak/kreda,

• duże arkusze papieru i flamastry.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją:

Uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału. Na jego podstawie przygotowują się do lekcji.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel prosi uczniów, aby wymienili współczesne skojarzenia z Węgrami. Pyta: Skąd się biorą pozytywne opinie odnośnie do relacji polsko‑węgierskich i jakie wydarzenia związane z tym możemy wymienić? Czy można mówić o faktycznym, wynikającym z pochodzenia, braterstwie polsko‑węgierskim? Ma to na celu wprowadzenie do tematu i zaznaczenie, że Węgrzy nie należeli do Słowian.

2. Nauczyciel podaje temat i zapoznaje uczniów z celami zajęć. Wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel zadaje uczniom pytania o pochodzenie i przybycie Węgrów na tereny europejskie. Wskazani uczniowie lub ochotnicy przedstawiają swoje odpowiedzi, powinny się w nich pojawić takie zagadnienia jak opanowanie przez Węgrów Kotliny Panońskiej, rola Arpada, pochodzenie nazwy Madziarzy. Nauczyciel może uzupełnić te informacje, wymieniając kierunki, przyczyny i skutki najazdów węgierskich, a także rozwój węgierskich organizmów plemiennych. Prowadzący zadaje uczniom dodatkowe pytanie: Jakie były opinie na temat Węgrów i dlaczego porównywano ich do Hunów?

2. Praca z multimedium („Animacja”). Uczniowie zapoznają się z animacją, a nauczyciel dzieli ich na cztery grupy. Każdej poleca wykonanie zadania:

• grupa 1 – Określ przyczynę ekspansji, najazdów węgierskich. Jaki czynnik je powodował i jaki był ich charakter?

• grupa 2 – Czym charakteryzowali się Węgrzy jako wojownicy?

• grupa 3 – Wymień obszary geograficzne, kierunki, które szczególnie dotknięte zostały najazdami Węgrów. Które z tych terytoriów podbili?

• grupa 4 – Czy Węgrzy odnosili same sukcesy na polu bitwy? Jaka była ich największa porażka i jakie przyniosła skutki?

3. Grupy zapisują flamastrami informacje na dużych arkuszach papieru. Prezentują wyniki swojej pracy reszcie klasy. Nauczyciel dokonuje podsumowania pracy uczniów.

4. Uczniowie wykonują ćwiczenie 5 i wspólnie omawiają odpowiedzi.

5. Nauczyciel wyświetla uczniom ilustracje przedstawiające koronę oraz Świętą Prawicę Stefana I. Omawia wydarzenia, do których doszło po przegranej bitwie nad rzeką Lech, i charakteryzuje drogę Węgrów do utworzenia królestwa. Wskazuje rolę Stanisława I w historii Węgier i wymienia relikwie narodowe z nim związane.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi uczniów o wymienienie poznanych z animacji węgierskich władców, którzy przyczynili się do powstania monarchii węgierskiej, oraz przedstawienie ich najważniejszych dokonań, które do tego doprowadziły.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć i pracę grup uczniowskich.

Praca domowa:

1. Przygotuj krótką prezentację multimedialną dotyczącą wierzeń Węgrów.

Materiały pomocnicze:

Manteuffel T., Historia powszechna. Średniowiecze, Warszawa 2000.

Snopek J., Węgry. Zarys dziejów i kultury, Warszawa 2002.

Barkowski R.F., Lechowe Pole 995, Warszawa 2016.

Bator W., Drzewo sięgające nieba. Szamanizm i dyfuzjonizm w węgierskiej baśni magicznej, Kraków 1995.

Wskazówki metodyczne:

Animacja może być wykorzystana przez chętnych uczniów do samodzielnego przygotowania prezentacji na temat podbojów dokonywanych przez Madziarów.