Scenariusz lekcji

Autor: Alicja Kasińska

Przedmiot: biologia

Temat: Tkanka mięśniowa

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• porówna zasadnicze typy tkanek mięśniowych występujących u zwierząt i człowieka;

• określi lokalizację tkanek mięśniowych w organizmie człowieka;

• rozpozna różne rodzaje tkanki mięśniowej na preparatach mikroskopowych i ilustracjach;

• wykaże związek budowy tkanek mięśniowych z pełnionymi przez nie funkcjami.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• operacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• analiza materiałów źródłowych;

• obserwacja mikroskopowa;

• mapa pojęć.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• grafika interaktywna;

• tablica interaktywna;

• mikroskopy świetlne;

• dostępne w pracowni szkolnej preparaty mikroskopowe tkanek mięśniowych: gładkiej, poprzecznie prążkowanej serca i poprzecznie prążkowanej szkieletowej;

• narzędzie do tworzenia map pojęć.

Przed lekcją

Nauczyciel przygotowuje:

• stanowiska do mikroskopowania i preparaty mikroskopowe tkanek mięśniowych.

Przebieg zajęć

Faza wstępna

1. Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie pochodzenia tkanek zwierzęcych i wymienienie już poznanych tkanek oraz krótką ich charakterystykę.

2. Nauczyciel stawia pytanie kluczowe: „Do czego służą mięśnie?”. Uczniowie odpowiadają.

3. Uczniowie czytają wprowadzenie do e‑materiału w celu uświadomienia sobie roli tkanek mięśniowych w funkcjonowaniu organizmu człowieka.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel zadaje pytanie: „Jakie cechy powinna mieć tkanka mięśniowa, aby spełniać swą rolę?”.

2. Nauczyciel prosi uczniów o wyszukanie w e‑materiale szczegółowych informacji na temat cech charakterystycznych tkanek mięśniowych. Uczniowie w zespołach trzyosobowych przygotowują odpowiedzi. Każda osoba wyszukuje informacje o jednym rodzaju tkanki mięśniowej (szkieletowej, gładkiej i serca), ustala jej lokalizację, wykorzystując grafikę interaktywną, a następnie przedstawia informacje swojej grupie. Po wykonaniu zadania wskazane przez nauczyciela osoby prezentują wyniki pracy na forum klasy.

3. Uczniowie wykonują obserwacje mikroskopowe tkanek mięśniowych oraz porównują obraz spod mikroskopu z ilustracjami w e‑materiałach i grafice interaktywnej. Określają cechy budowy, na podstawie których można je zidentyfikować. Wykonują schematyczne rysunki tkanek w zeszycie.

4. Uczniowie formułują wnioski dotyczące związku budowy i miejsca występowania tkanek mięśniowych z pełnionymi przez nie funkcjami (wykonują polecenia nr 1 i 2 do grafiki interaktywnej). Chętni uczniowie prezentują po jednym wniosku, poddając go ocenie koleżeńskiej.

5. Nauczyciel na platformie rozpoczyna tworzenie mapy pojęć „TKANKI MIĘŚNIOWE” na podstawie grafiki interaktywnej. Prosi uczniów o przyłączenie się do zadania przez dopisanie trzech „gałęzi” mapy symbolizujących poszczególne tkanki. Dzieli uczniów na trzy grupy (tyle, ile typów tkanek mięśniowych), np. kolor zielony – tkanka mięśniowa szkieletowa, kolor czerwony – tkanka mięśniowa serca, kolor żółty – tkanka mięśniowa gładka. Każdy uczeń dopisuje do „swojej” gałęzi mapy jedną propozycję czynności, którą wykonuje organizm człowieka dzięki tkankom mięśniowym, oraz informacje dotyczące usytuowania danej tkanki w organizmie. Uczniowie wraz z nauczycielem podsumowują pracę i dokonują poprawek.

6. Nauczyciel czuwa nad poprawnością ich działań, pomaga w zidentyfikowaniu tkanek i formułowaniu wniosków.

Faza podsumowująca

1. Uczniowie wykonują ćwiczenia od 5 do 9 (dotyczące rozpoznawania cech poszczególnych rodzajów tkanki mięśniowej), a także polecenie nr 4 do grafiki interaktywnej (odnoszące się do zdolności tkanki mięśniowej do regeneracji).

2. Uczniowie dokonują autoewaluacji swojej pracy, formułując zdanie: „Nie wiedziałam(-em), że…”.

3. Nauczyciel ocenia pracę uczestników zajęć.

Praca domowa

Ćwiczenia od 1 do 4 w e‑materiale.

Materiały pomocnicze

• karta pracy dotycząca tkanek mięśniowych do pobrania;

• literatura:

  Sawicki W, Histologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009.

  Zabel M (red.), Histologia. Podręcznik dla studentów medycyny i stomatologii, Wrocław 2016. Campbell N.A., Reece J.B., Urry L. A., Cain M.L., Wasserman S.A., Minorsky P.V., Jackson R.B., Biologia, Poznań 2014.

  Solomon E.P., Berg L.R., Martin D.W., Biologia, Warszawa 2007.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania grafiki interaktywnej

Nauczyciel wykorzystuje grafikę interaktywną w fazie realizacyjnej do określenia lokalizacji tkanek mięśniowych oraz jako podsumowanie pracy uczniów i utrwalenie nabytej wiedzy.

Grafikę interaktywną można wykorzystać również przy realizacji lekcji dotyczącej aparatu ruchu.