Dla nauczyciela

Autor: Anna Juwan

Przedmiot: Biologia

Temat: Tropizmy serca

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
XI. Funkcjonowanie zwierząt.
2. Porównanie poszczególnych czynności życiowych zwierząt, z uwzględnieniem struktur odpowiedzialnych za ich przeprowadzanie.
3) Wymiana gazowa i krążenie. Uczeń:
p) przedstawia budowę serca człowieka oraz krążenie krwi w obiegu płucnym i ustrojowym,
q) przedstawia automatyzm pracy serca,
6) Regulacja nerwowa. Uczeń:
h) przedstawia rolę autonomicznego układu nerwowego w utrzymaniu homeostazy oraz podaje lokalizacje ośrodków tego układu,

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

  • Wymienisz rodzaje tropizmów serca.

  • Zdefiniujesz pojęcia: inotropizm, chronotropizm, dromotropizm oraz batmotropizm serca.

  • Wykażesz wpływ poszczególnych neurohormonów na tropizmy serca.

  • Wyjaśnisz wpływ układu współczulnego i przywspółczulnego na tropizmy serca.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem komputera;

  • ćwiczenia interaktywne;

  • film samouczek;

  • śniegowa kula.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Tropizmy serca”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i wykonanie ćwiczenia nr 1 oraz ćwiczenia nr 2 w sekcji „Sprawdź się”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

  1. Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte w sekcji „Wprowadzenie” cele zajęć. Prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.

  2. Wprowadzenie do tematu. Prowadzący prosi uczniów, aby zastanowili się przez chwilę i zgłaszali swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią pomysły, a pozostały jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel je dopowiada.

Faza realizacyjna:

  1. Praca z multimedium („Film samouczek”). Uczniowie zapoznają się z materiałem udostępnionym przez nauczyciela. Następnie nauczyciel prosi podopiecznych, by pracując w parach, wyjaśnili, w leczeniu jakich rodzajów zaburzeń pracy serca skuteczne są glikozydy nasercowe. Uczniowie konsultują swoje rozwiązania z inną, najbliżej siedzącą parą.

  2. Kula śniegowa. Nauczyciel informuje uczniów, że będą pracować metodą kuli śniegowej, poszukując w udostępnionym e‑materiale odpowiedzi na następujące pytania:
    – Jaki jest wpływ poszczególnych neurohormonów na tropizmy serca?
    – Jaki jest wpływ układu współczulnego i przywspółczulnego na tropizmy serca?
    Nauczyciel objaśnia wspomnianą wyżej metodę i wynikające z niej kolejne etapy pracy:
    1) najpierw uczniowie będą indywidualnie opracowywać odpowiedzi na zadane pytania;
    2) potem połączą się w pary i porównają swoje propozycje, a na osobnej kartce zapiszą wspólne odpowiedzi;
    3) kolejnym krokiem będzie połączenie się par w czwórki, które – jak poprzednio – skonfrontują swoje odpowiedzi;
    4) uczniowie utworzą 8‑osobowe zespoły i znów porównają swoje propozycje;
    5) przedstawiciele poszczególnych zespołów 8‑osobowych zaprezentują na forum klasy uzgodnione w grupie odpowiedzi.

  3. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenie nr 7 (w którym mają za zadanie określić – na podstawie przedstawionego fragmentu tekstu oraz własnej wiedzy – jaki wpływ na pracę serca ma wysiłek fizyczny, nazywając przynajmniej dwa efekty tropowe, które można zaobserwować po rozpoczęciu wysiłku fizycznego) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie porównują swoje odpowiedzi z najbliżej siedzącymi sąsiadami. Nauczyciel w razie trudności naprowadza podopiecznych na właściwe rozwiązania lub wyjaśnia wątpliwości.

  4. Uczniowie rozwiązują w grupach 4‑osobowych ćwiczenie nr 8 (w którym mają za zadanie – na podstawie tekstu źródłowego – nazwać tropizm odnoszący się do czynnika wymienionego w tekście jako szczególnie istotny czynnik rozwoju niekorzystnych powikłań nadciśnienia tętniczego oraz ocenić, jaki tropizm powinien wykazywać lek przeciwdziałający temu czynnikowi), wyświetlone przez nauczyciela na tablicy. Po jego wykonaniu następuje omówienie rezultatów na forum klasy.

Faza podsumowująca:

  1. Uczniowie uzupełniają tabelę w ćwiczeniu nr 6, dotyczącą efektów tropowych w różnych rodzajach tropizmów.

  2. Chętni/wybrani uczniowie udzielają odpowiedzi na pytania sformułowane we wstępnej fazie lekcji.

Praca domowa:

  1. Wykonaj ćwiczenia od 3 do 5 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

  • Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

  • „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

  • Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Film samouczek” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.

Sprawdź się