SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Kamil Kaliński

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Główne kręgi kulturowe

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa II

Podstawa programowa

VIII. Przemiany struktur demograficznych i społecznych oraz procesy osadnicze: rozmieszczenie i liczba ludności, przemiany demograficzne, migracje, zróżnicowanie narodowościowe, etniczne i religijne, kręgi kulturowe, sieć osadnicza, procesy urbanizacji, rozwój obszarów wiejskich.

Uczeń:

11) wyróżnia główne kręgi kulturowe, przedstawia wartości wyznawane przez ich społeczności oraz wkład w dziedzictwo kulturowe ludzkości.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wymienia i charakteryzuje główne kręgi kulturowe na świecie,

• podaje przykłady krajów należących do poszczególnych kręgów kulturowych,

• wyjaśnia, jak religie wpływają na cechy poszczególnych kręgów kulturowych,

• wyjaśnia, na czym polega płynność granic między kręgami kulturowymi,

• wyjaśnia, na czym polega postawa tolerancji wobec innych kultur.

Strategie nauczania: konektywizm, odwrócona klasa

Metody nauczania: dyskusja, praca z e‑materiałem, pogadanka, odgrywanie ról

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca w parach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny (lub tablety z dostępem do internetu), zeszyt przedmiotowy, ścienna mapa polityczna

Materiały pomocnicze

Huntington S.P.,The Clash of Civilizations?, „Foreign Affairs” 1993, vol. 72, no. 3, s. 22–49.

Trojnar E., Kręgi kulturowe a kultury organizacyjne. Wpływ kultury narodowej na procesy zarządzania, [w:] Zarządzanie międzykulturowe, B. Glinka, A. Jelonek (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2010, s. 33–54, [online], dostępny w internecie: https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/85035.

*Wielka Encyklopedia Geografii Świata, t. 12: Ludność świata, T. Kaczmarek, T. Koralewski, R. Matykowski (red.), Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 1998.

PRZEBIEG LEKCJI

Kilka lekcji wcześniej nauczyciel dzieli uczniów na dziewięć grup i prosi o wejście w role mieszkańców różnych kręgów kulturowych. Uczniowie losują następujące: zachodni, prawosławny, latynoamerykański, islamski, afrykański, chiński, japoński, hinduski i buddyjski. Nauczyciel prosi grupy o zapoznanie się z tym e‑materiałem oraz innymi, dodatkowymi źródłami informacji geograficznej. Informuje, że będą opowiadali oni pozostałym uczniom o wartościach, którymi odznacza się ludność przynależąca do danych kręgów kulturowych, a także o ich wkładzie w dziedzictwo kulturowe ludzkości. Uczniowie mogą przygotować odpowiednie rekwizyty, stroje, ciekawostki itp.

Faza wprowadzająca

• Czynności organizacyjne (powitanie, sprawdzenie obecności).

• Sprawdzenie zadania domowego.

• Dialog z uczniami mający na celu usystematyzowanie podstawowych wiadomości na temat głównych religii na świecie i ich podstawowych założeń.

• Przedstawienie celów lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel prowadzi dialog z uczniami na temat kultury: czym jest, co obejmuje, jak ją można podzielić. Może posiłkować się wyświetlonym na ekranie fragmentem części „Przeczytaj”.

• Następnie nauczyciel prowadzi pogadankę na temat kręgów kulturowych: ich liczby, rodzajów i krajów, które do nich należą. Może posiłkować się wyświetlonym na ekranie fragmentem części „Przeczytaj”, a także mapą kręgów kulturowych z grafiki interaktywnej. Uczniowie we wspólnej dyskusji wyjaśniają, na czym polega płynność granic między kręgami kulturowymi, podają przykłady przejawów tej płynności.

• Po zakończonej pracy nauczyciel prosi poszczególne grupy (we wskazanej przez niego kolejności) o przedstawienie przygotowanych wystąpień. Po każdym wystąpieniu pozostali uczniowie mogą zadawać pytania. Nad przebiegiem tej części lekcji czuwa nauczyciel.

• W kolejnym etapie nauczyciel dyskutuje z uczniami na temat państw, w których mogą nastąpić zderzenia cywilizacji, a także na temat krajobrazu kulturowego i tolerancji wobec innych kultur.

• Po zakończonej dyskusji nauczyciel prosi uczniów o wykonanie w parach polecenia z części „Przeczytaj” e‑materiału. Kiedy uczniowie wykonają to polecenie, nauczyciel prosi kilku uczniów o przedstawienie swoich odpowiedzi.

• W następnym etapie lekcji nauczyciel wyświetla na tablicy zadania z bloku ćwiczeń interaktywnych. Wskazani uczniowie podchodzą do tablicy i rozwiązują kilka z nich.

Faza podsumowująca

• Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez wyświetlenie na ekranie grafiki interaktywnej i jej krótkie podsumowanie przez nauczyciela.

• Nauczyciel nagradza aktywnych uczniów, ocenia pracę w grupach i przypomina cele zajęć.

• Pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.

Praca domowa

• Wykonanie krzyżówki dotyczącej kręgów kulturowych (minimalną liczbę liter, z której ma się składać hasło, określa nauczyciel, w zależności od potrzeb i poziomu klasy).

• Opcjonalnie można także prosić o zapoznanie się z kolejnym tematem lekcji (w przypadku blended learning).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafika interaktywna może posłużyć zarówno przed lekcją (przygotowanie do odgrywania ról), w trakcie lekcji (podczas odgrywania ról i w fazie podsumowującej) oraz po lekcji (w celu utrwalenia wiadomości). Może także znaleźć swoje zastosowanie na lekcji powtórzeniowej i podczas wykonywania pracy domowej. Może zostać wykorzystana podczas lekcji poświęconej społeczno‑kulturowym uwarunkowaniom zróżnicowania modelu rodziny i poziomu dzietności w różnych regionach świata (zakres podstawowy: VIII. 4), a także podczas zajęć poświęconych kulturowemu postrzeganiu przestrzeni (zakres rozszerzony: VIII. 3).