Autor: Krzysztof Kowaluk

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Postmodernizm

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

V. Państwo, myśl polityczna i demokratyzacja.

Uczeń:

11) analizuje kwestię pojmowania równości, wolności i sprawiedliwości w różnych nurtach myśli politycznej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcie postmodernizm;

• analizuje podstawowe cechy myśli postmodernistycznej;

• charakteryzuje filozofię polityczną jednego z filozofów postmodernizmu.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• dyskusja.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Przed zajęciami

Uczniowie zapoznają się z wybranymi przez nauczyciela fragmentami dwóch esejów Richarda Rorty’ego: Pierwszeństwo demokracji wobec filozofii oraz Postmodernistyczny mieszczański liberalizm. Zostały one opublikowane w książce autora Obiektywność, relatywizm i prawda, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 1999.

Faza wstępna

1. Uczniowie siadają w kręgu lub w ławkach ustawionych w formie podkowy – w sposób, który pozwoli na swobodną komunikację między nimi w czasie dyskusji.

2. Nauczyciel przedstawia temat i cele zajęć.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie zapoznają się z filmem nr 2 oraz wykonują załączone do niego polecenie nr 2.

2. Zasadnicza część zajęć odbywa się w formie burzy mózgów. Nauczyciel prowadzi dyskusję, zadaje pytania, komentuje odpowiedzi uczniów oraz włącza się do rozmowy. Celem wymiany zdań jest zrozumienie zjawiska postmodernizmu na przykładzie jednego z przedstawicieli tego nurtu – Richarda Rorty’ego. Dobór pytań dostosowywany jest do dynamiki dyskusji. Mogą wśród nich znaleźć się następujące:

• Czym jest prawda w klasycznym rozumieniu?

• Jaką rolę klasycznie rozumiana prawda odgrywała w etyce oraz nauce?

• Jak w kontekście klasycznie rozumianej prawdy uzasadniane były takie wartości, jak demokracja, prawa człowieka czy równość społeczna?

• Na czym według Richarda Rorty’ego polega oświeceniowa koncepcja „rozumu”?

• Dlaczego według niego oświeceniowy racjonalizm stracił wiarygodność?

• Jaka jest pragmatyczna odpowiedź na powyższy problem?

• Jaki jest stosunek Rorty’ego do klasycznie rozumianej prawdy?

• Co to jest etnocentryzm?

• Czy demokracja liberalna potrzebuje filozoficznego uzasadnienia?

• Czym się różni uzasadnienie wartości od ich artykulacji?

• Jak według Rorty’ego należy bronić demokracji i liberalizmu?

• Czym jest „postmodernistyczny mieszczański liberalizm”?

• Na czym miałoby polegać pierwszeństwo demokracji przed filozofią?

3. Nauczyciel syntetycznie przedstawia istotę myśli postmodernistycznej. Odwołuje się do koncepcji Fryderyka Nietzschego oraz do filozofii pragmatyzmu.

Faza podsumowująca

1. Chętne/wybrane osoby podsumowują przeprowadzoną dyskusję. Zwracają uwagę na niejednoznaczność przywoływanych pojęć oraz różnorodność ich interpretacji.

2. Uczniowie wykonują ćwiczenia do filmu nr 2.

Praca domowa:

Uczniowie oglądają film nr 1 oraz wykonują zamieszczone pod nim ćwiczenia 1 i 2.

Materiały pomocnicze:

• Monika Abucewicz, Postmodernizm z perspektywy krytycznej teorii kultury, czyli o dominacji ideologii neoliberalnej i współczesnych mechanizmach kontroli, ipsir.uw.edu.pl.

• Andrzej Szahaj, Teksty na wolności (strukturalizm – poststrukturalizm – postmodernizm), „Kultura Współczesna” 1993, t. 2, s. 29.

• Henryk Kiereś, Postmodernizm, ptta.pl.

• Adam Płachciak, Moralne dylematy rozwoju społeczeństw ponowoczesnych, „Annales. Etyka w Życiu Gospodarczym” 2008, nr 1, t. 11, s. 195.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Filmy mogą zostać wykorzystane przez uczniów indywidualnie lub podczas zajęć w charakterze podsumowania.