Dla nauczyciela

Autorka: Dorota Czarny

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Kultura elitarna

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

II. Różnorodność kulturowa.

Uczeń:

6) analizuje na przykładach zjawisk kulturowych cechy kultury masowej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • charakteryzuje cechy kultury elitarnej;

  • analizuje, na przykładach zjawisk kulturowych, cechy kultury masowej;

  • uzasadnia brak możliwości wyznaczenia jednoznacznych granic między kulturą popularną, elitarna i masową.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • burza mózgów;

  • wędrujące plakaty;

  • dyskusja;

  • mapa mentalna.

Formy zajęć:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • flipcharty i markery.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

1. Uczniowie mają za zadanie zapoznać się z treścią e‑materiału w celu aktywnego uczestnictwa w zajęciach.

Faza wstępna

1. Wyjaśnienie pojęć: „kultura masowa”, „kultura popularna” i „kultura elitarna”. Pojęcia zapisane są na arkuszach i zawieszone na tablicy. Uczniowie starają się swoimi słowami wyjaśnić ich znaczenie.

2. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

Faza realizacyjna

1. Podział na trzy grupy – metoda wędrujących plakatów. Zespoły zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj”. Następnie każda grupa otrzymuje jeden arkusz z tablicy:

  • grupa 1 – „kultura masowa”;

  • grupa 2 – „kultura popularna”;

  • grupa 3 – „kultura elitarna”.

Zespoły mają za zadanie w dowolny sposób przedstawić, na czym polega specyfika danej kultury i co chce przekazać odbiorcom.

2. Po wyznaczonym czasie następuje przekazanie arkuszy sąsiedniej grupie, która dopisuje swoje spostrzeżenia innym kolorem markera. Gdy wszystkie grupy otrzymują już swój arkusz, osoby wybrane z poszczególnych grup przedstawiają wyniki pracy, a arkusze zawieszają na tablicy.

3. Dyskusja: „Czy można wyznaczyć jednoznaczne granice między kulturą popularną, elitarną i masową? Jeśli tak, to jakie?. Jeśli nie, to dlaczego?”. Uczniowie przedstawiają swoje argumenty i kontrargumenty. Następnie chętne osoby formułują wnioski.

4. Podział na czteroosobowe grupy i praca z audiobookiem. Po zapoznaniu się z materiałem zespoły wykonują ćwiczenie 2 dołączone do audiobooka (mapa myśli). Reprezentanci grup przedstawiają rezultaty pracy. Wspólne omówienie map.

5. Wirtualny spacer. Uczniowie w parach zapoznają się z informacjami zawartymi w materiale, a następnie wykonują ćwiczenie 1 dołączone do niego. Chętne/wybrane pary prezentują odpowiedzi na forum klasy.

Faza podsumowująca

1. Burzą mózgów. Uczniowie przygotowują 5–6 pytań, które zadaliby wybranej grupie respondentów na temat kultury elitarnej, masowej i popularnej. Najtrafniejsze propozycje zapisywane są na tablicy.

2. Nauczyciel podsumowuje zajęcia, przekazując informację zwrotną na temat pracy poszczególnych zespołów oraz wyjaśnia uczniowskie wątpliwości.

Praca domowa:

  • Wykonuj ćwiczenia interaktywne 5–8 w sekcji „Sprawdź się”.

  • Przeprowadź sondaż w wybranej grupie badawczej i zapisz swoje wyniki.

Materiały pomocnicze:

  • Barbara Szacka, Wprowadzenie do socjologii, Warszawa 2003, s. 90; 426–427.

  • Marcin Czerwiński, Kultura elitarna a kultura masowa, [w:] Marcin Czerwiński, Encyklopedia socjologii, t. 2, Warszawa 1999, s. 112.

  • Ludwik Stomma, Antropologia kultury wsi polskiej XIX wieku, Warszawa 1986, s. 147.

  • Uczestnictwo ludności w kulturze, GUS, Warszawa 2014.

  • Słuchanie muzyki, „Komunikat z badań” CBOS nr 102/2018.

  • Popularność muzyki disco polo, „Komunikat z badań” CBOS nr BS/158/156/96/.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Na podstawie zasobów multimedialnych uczniowie mogą przygotować własną prezentację multimedialną dotyczącą poszczególnych kultur.

Sprawdź się