Autor: Ewa Orlewicz

Temat: Hermeneutyka: recepcja i dyskusja

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne. Uczeń:

• przedstawia, czym jest hermeneutyka, czym się zajmuje i jacy są jej przedstawiciele;

• rekonstruuje argumenty Thomasa Bernharda wobec Heideggera;

• zajmuje głos w dyskusji nad metodą interpretacyjną stosowaną w hermeneutyce;

• podejmuje próbę analizy hermeneutycznej wybranego tekstu kultury.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• nauczanie wyprzedzające.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• analiza hermeneutyczna;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.

2. Nauczyciel prosi uczniów, żeby na zajęcia przynieśli własny przykład tekstu literackiego (np. fragment prozy, wiersz) lub innego tekstu kultury (reprodukcja obrazu, symbol, znak ikonograficzny).

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel przedstawia uczniom temat lekcji i cele zajęć, które wyświetla przy użyciu tablicy interaktywnej lub rzutnika, oraz wspólnie z uczestnikami zajęć ustala kryteria sukcesu.

2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: co to jest hermeneutyka, na czym polega i jakich znamy jej przedstawicieli?

Faza realizacyjna:

1. Dyskusja. Nauczyciel prosi uczniów, aby podzielili się na dwie grupy, następnie wyjaśnia, że będą prowadzili dyskusję za i przeciw na temat: Czy, w świetle hermeneutyki, można powiedzieć, że istnieją wypowiedzi całkowicie jednoznaczne i nienastręczające żadnych trudności interpretacyjnych?
   W wyznaczonym czasie uczniowie zapisują argumenty, które będą mogli wykorzystać podczas dalszej części zajęć. Grupa pierwsza zajmuje stanowisko za, a grupa druga przeciw zadanemu problemowi. Dyskusje moderuje nauczyciel, starając się również aktywizować i zachęcać wszystkich uczniów.
   Na koniec wybiera po jednej osobie z każdej grupy, które podsumowują dyskusję. Nauczyciel, jeśli to potrzebne, uzupełnia informacje.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika multimedium w sekcji „Audiobook”. Uczniowie odczytują polecenie: zrekonstruuj argumenty Thomasa Bernharda wobec Heideggera. Czy Bernhard wchodzi z Heideggerem w dialog, który według Gadamera jest istotą rozumienia? i wykonują je w parach. Następnie dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy.

3. Praca z drugim multimedium. Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji „Film edukacyjny”. Klasa dzieli się na grupy. Każdy zespół opracowuje odpowiedzi do poleceń i ćwiczeń. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie liderzy grup odczytują propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

4. Uczniowie pracują w grupach 4‑osobowych. Spośród przyniesionych tekstów literackich i tekstów kultury, symboli etc. wybierają jeden przykład i starają się przeprowadzić na nim analizę hermeneutyczną. Będą to robić intuicyjnie i prawdopodobnie w sposób daleki od właściwej analizy hermeneutycznej, jednak ważne jest, aby nauczyciel tak pokierował ich pracą, żeby znalazły się w niej elementy takiej analizy, na przykład szczegółowe śledzenie kontekstów. Dlatego też uczniowie podczas ćwiczenia powinni mieć dostęp do źródeł wiedzy: encyklopedii, słowników, leksykonów, a także źródeł internetowych.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

2. Nauczyciel zadaje uczniom pytania: np. pytanie z dyskusji z pierwszej fazy lekcji: Czy, w świetle hermeneutyki, można powiedzieć, że istnieją wypowiedzi całkowicie jednoznaczne i nienastręczające żadnych trudności interpretacyjnych? Uczniowie weryfikują, czy ich zdanie zmieniło się po podjętej próbie analizy hermeneutycznej wybranego tekstu kultury.

Praca domowa:

1. Wyjaśnij w notatce w zeszycie, czym jest dystans w ujęciu Hansa Gadamera i dlaczego jest ważny w odczytywaniu dzieła literackiego. Posłuż się odpowiednim przykładem.

Materiały pomocnicze:

• Funke G., Hermeneutyka i język, Poznań 1994.

• Gadamer H. G., Koło jako struktura rozumienia, [w:] Wokół rozumienia. Studia i szkice z hermeneutyki, red. G. Sowiński, Kraków 1993.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Audiobook” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.