Autorka: Małgorzata Krzeszowska

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Zmiana liczby ludności

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

I. Człowiek i społeczeństwo.

Uczeń:

8) charakteryzuje współczesne społeczeństwo i analizuje jego cechy (otwarte, postindustrialne, konsumpcyjne, masowe i informacyjne).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• definiuje pojęcie populacji ludności;

• omawia teorią ludnościową T.R. Malthusa oraz teorię przejścia demograficznego;

• ocenia znaczenie spisu ludności w analizie zmiany liczby ludności.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• metoda kuli śnieżnej;

• quiz;

• mapa myśli;

• quasi debata „za i przeciw”.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Podanie tematu i celów lekcji.

2. Uczniowie w parach definiują pojęcie „populacji ludności”. Następnie łączą się w czwórki i ósemki dalej pracujące nad definicją. Na koniec wspólnie wybierają najlepszą spośród zaproponowanych.

Faza realizacyjna

1. Grupy zapoznają się z treścią lekcji. Następnie układają po 3 pytania do quizu dla innych grup. Wspólnie określają zasady rywalizacji i punktowania dobrych odpowiedzi (np. gra na czas lub na liczbę poprawnych odpowiedzi). Przeprowadzenie gry w klasie. Wybrana osoba dba o prawidłowy przebieg quizu zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Nauczyciel nagradza zwycięską drużynę, np. ocenami z aktywności.

2. Uczniowie dzielą się na dwie grupy: zwolenników teorii ludnościowej T.R. Malthusa oraz zwolenników teorii przejścia demograficznego. Następnie grupy przedstawiają argumenty na poparcie swojej teorii. Na koniec wybrana osoba podsumowuje debatę, a nauczyciel daje czas na zastanowienie się i zmianę grupy, jeśli ktoś zmienił stanowisko.

3. Grupy przechodzą do rozmowy na temat czynników wpływających na zmianę liczby ludności. Zapisują je na tablicy w formie mapy myśli. Na koniec wybrana osoba podsumowuje rozmowę.

4. Klasa zapoznaje się z multimedium. Następnie wszyscy krótko rozmawiają na temat roli spisów powszechnych w analizie zmiany liczby ludności. Na koniec wybrana osoba przedstawia wnioski z rozmowy.

Faza podsumowująca

1. Uczniowie kończą zdanie: „Zmiana liczby ludności spowodowana jest …, ponieważ…”.

2. Chętni wypowiadają się na temat swojego zaangażowania w zajęcia. Wybranym osobom nauczyciel może wystawić ocenę.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują e‑ćwiczenia.

Materiały pomocnicze:

GUS, Przyrost naturalny na 1000 ludności wg miejsca zamieszkania w latach 2016–2019, bdl.stat.gov.pl.

Rafał Chabasiński, Przeludnienie planety najwyraźniej nam jednak nie grozi, bezprawnik.pl.

Polska się starzeje. Nadciąga wiekizm, zdrowie.dziennik.pl.

Narodowe Spisy Powszechne, stat.gov.pl.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Na podstawie multimedium uczniowie mogą wykonać prezentację na temat spisów powszechnych ludności w XX i XXI w.