Dla nauczyciela
Autor: Anna Juwan
Przedmiot: Biologia
Temat: Wymiana jądrowo‑cytoplazmatyczna u eukariontów
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.
Cele operacyjne (językiem ucznia):
Wyjaśnisz budowę jądrowego kompleksu porowego.
Omówisz mechanizm transportu z cytoplazmy do jądra oraz w przeciwnym kierunku.
Wykażesz znaczenie wymiany jądrowo‑cytoplazmatycznej dla komórki.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem komputera;
ćwiczenia interaktywne;
rozmowa kierowana;
praca z modelem 3D;
praca z filmem;
mapa myśli.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
arkusze papieru, flamastry.
Przed lekcją:
Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte w sekcji „Wprowadzenie” cele zajęć. Prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.
Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie:
– Dlaczego do prawidłowego funkcjonowania całej komórki, a co za tym idzie – całego organizmu potrzebny jest sprawnie działający system transportu z jądra do cytoplazmy i w odwrotnym kierunku?
Wybrana osoba wszystkie odpowiedzi zapisuje na tablicy.
Faza realizacyjna:
Praca z multimedium („Animacja”). Nauczyciel wyświetla animację i wspólnie z uczniami dokonuje jego analizy w kontekście wymiany jądrowo‑cytoplazmatycznej. Prosi podopiecznych, by pracując w parach, opisali rolę porów jądrowych dla funkcjonowania całej komórki. Ochotnicy przedstawiają swoje odpowiedzi na forum klasy, a nauczyciel ocenia ich poprawność.
Uczniowie, pracując indywidualnie, tworzą mapy myśli dotyczące budowy jądrowego kompleksu porowego.
Praca z drugim multimedium („Film”). Uczniowie zapoznają się z materiałem. Każdy uczeń pracuje indywidualnie, samodzielnie przygotowując odpowiedzi do polecenia nr 1 („Wyjaśnij, na czym polega selektywność porów jądrowych. W odpowiedzi zwróć uwagę na rodzaj transportowanych cząsteczek”) oraz polecenia nr 2 („Ustaw w poprawnej kolejności etapy syntezy i transportu białek mitochondrialnych i chloroplastowych. Podaj przykład takiego białka”). Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie wybrani lub chętni uczniowie odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.
Uczniowie w grupach 4‑osobowych opracowują schemat porządkujący informacje na temat mechanizmu transportu z cytoplazmy do jądra oraz w przeciwnym kierunku. Wybrani uczniowie omawiają schemat swojej grupy na forum klasy
Faza podsumowująca:
Nauczyciel prosi uczniów o uzupełnienie odpowiedzi udzielonych we wstępnej fazie lekcji na temat znaczenia wymiany jądrowo cytoplazmatycznej dla komórki.
Praca domowa:
Dla chętnych: Wyobraź sobie, że masz okazję przeprowadzić wywiad z naukowcem – specjalistą w dziedzinie, której dotyczy e‑materiał. Sformułuj pytania, które chciałbyś mu zadać.
Materiały pomocnicze:
Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.
„Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.
Dodatkowe wskazówki metodyczne:
Nauczyciel może wykorzystać medium zamieszczone w sekcji „Animacja” na lekcji „Budowa i funkcje jądra komórkowego”.