Scenariusz zajęć

Autor: Daria Szeliga, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: Chemia

Temat: Jak przebiega proces bromowania fenyloaminy?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym.

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

XVIII. Związki organiczne zawierające azot. Uczeń:

7) pisze równanie reakcji fenyloaminy (aniliny) z wodą bromową;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• opisuje przebieg procesu bromowania fenyloaminy (aniliny);

• pisze równania reakcji fenyloaminy z wodą bromową;

• omawia mechanizm reakcji fenyloaminy z wodą bromową.

Strategia nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• pogadanka;

• dyskusja dydaktyczna;

• ćwiczenia uczniowskie;

• analiza materiału źródłowego;

• modelowanie;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• modele kulkowo‑pręcikowe;

• tablica interaktywna/tablica, kreda, marker;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• komputer z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• rzutnik multimedialny.

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: na czym polega proces bromowania związków aromatycznych? (w jakich warunkach na ogół zachodzą te reakcje, jaki jest mechanizm takiej reakcji?)

2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Pogadanka wokół efektu kierującego podstawników.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel rozdaje uczniom modele kulkowo‑pręcikowe – praca w parach. Uczniowie mają za zadanie zbudować model aniliny. Nauczyciel weryfikuje poprawność wykonania zadania.

2. Uczniowie analizują treści zawarte w e‑materiale nt. substytucji elektrofilowej. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej z e‑materiału w sekcji „przeczytaj” wzór aniliny i trzy struktury mezomeryczne. Chętny uczeń wyjaśnia rolę grupy aminowej w reakcjach substytucji elektrofilowej. Nauczyciel wspiera ucznia, wyjaśnia ewentualnie niezrozumiałe kwestie dla pozostałych uczniów.

3. Chętny uczeń zapisuje na tablicy reakcję aniliny ze stężonym wodnym roztworem bromu (wiedząc, że grupa aminowa kieruje podstawnik w pozycje orto i para jednocześnie). Nauczyciel wspiera ucznia, wyjaśnia niezrozumiałe kwestie.

4. Uczniowie mają za zadanie zbudować model produktu reakcji aniliny ze stężonym wodnym roztworem bromu podstawiając atomy wodoru atomami bromu. Nauczyciel weryfikuje poprawność wykonania zadania.

5. Nauczyciel odsyła uczniów do animacji. Uczniowie analizują doświadczenie „Bromowanie aniliny”, po czym wykonują zawarte tam polecenia.

6. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – sprawdź się.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania: jaki ma wzór fenyloamina? Co to znaczy, że grupa aminowa jest grupą elektrodonorową? Na czym polega reakcja substytucji elektrofilowej? Na czym polega reakcja bromowania?

2. Na koniec lekcji nauczyciel prosi uczniów o uzupełnienie w ich portfolio następujących zdań:

• przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłam/łem...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – sprawdź się.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Animacja 3D może być użyta jako forma wprowadzająca przed przystąpieniem do wykonywanych zadań czy przygotowywania się ucznia do lekcji/sprawdzianu. Również uczniowie nieobecni na lekcji mogą wykorzystać to medium do samodoskonalenia.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jaki ma wzór fenyloamina?

• Co to znaczy, że grupa aminowa jest grupą elektrodonorową?

• Na czym polega reakcja substytucji elektrofilowej?

• Na czym polega reakcja bromowania?

2. Modele chemiczne do zajęć: