Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autorki: Magdalena Fuhrmann
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Rekultywacja terenów pogórniczych
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa II
Podstawa programowa
Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Wiedza geograficzna
Poznawanie terminologii geograficznej.
Zaznajomienie z różnorodnymi źródłami i metodami pozyskiwania informacji geograficznej.
Poznanie zróżnicowania środowiska geograficznego, głównych zjawisk i procesów geograficznych oraz ich uwarunkowań i konsekwencji.
Poznanie podstawowych relacji między elementami przestrzeni geograficznej (przyrodniczej, społeczno‑gospodarczej i kulturowej) w skali lokalnej, regionalnej, krajowej i globalnej.
Rozumienie prawidłowości w zakresie funkcjonowania środowiska geograficznego oraz wzajemnych zależności w systemie człowiek – przyroda.
Rozumienie zasad racjonalnego gospodarowania zasobami przyrody i zachowania dziedzictwa kulturowego.
II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce
Korzystanie z planów, map fizycznogeograficznych i społeczno‑gospodarczych, fotografii, zdjęć lotniczych i satelitarnych, rysunków, wykresów, danych statystycznych, tekstów źródłowych, technologii informacyjno‑komunikacyjnych oraz geoinformacyjnych w celu zdobywania, przetwarzania i prezentowania informacji geograficznych.
Interpretowanie treści różnych map.
Identyfikowanie relacji między poszczególnymi elementami środowiska geograficznego (przyrodniczego, społeczno‑gospodarczego i kulturowego).
Formułowanie twierdzeń o podstawowych prawidłowościach dotyczących funkcjonowania środowiska geograficznego.
Ocenianie zjawisk i procesów politycznych, społeczno‑kulturowych oraz gospodarczych zachodzących w Polsce i w różnych regionach świata.
Przewidywanie skutków działalności gospodarczej człowieka w środowisku geograficznym.
Krytyczne, odpowiedzialne ocenianie przemian środowiska przyrodniczego oraz zmian społeczno‑kulturowych i gospodarczych w skali lokalnej, regionalnej, krajowej i globalnej.
Wykonywanie obliczeń matematycznych z zakresu geografii fizycznej i społeczno‑ekonomicznej w celu wnioskowania o zjawiskach i procesach geograficznych.
Rozwijanie umiejętności komunikowania się i podejmowania konstruktywnej współpracy w grupie.
Wykorzystywanie zdobytej wiedzy i umiejętności geograficznych w życiu codziennym zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju.
III. Kształtowanie postaw
Rozwijanie zainteresowań geograficznych, budzenie ciekawości świata.
Docenianie znaczenia wiedzy geograficznej w poznawaniu i kształtowaniu przestrzeni geograficznej.
Dostrzeganie aplikacyjnego charakteru geografii.
Treści nauczania
XIII. Człowiek a środowisko geograficzne – konflikty interesów: wpływ działalności człowieka na atmosferę na przykładzie smogu, inwestycji hydrologicznych na środowisko geograficzne, rolnictwa, górnictwa i turystyki na środowisko geograficzne, transportu na warunki życia i degradację środowiska przyrodniczego, zagospodarowania miast i wsi na krajobraz kulturowy, konflikt interesów człowiek – środowisko, procesy rewitalizacji i działania proekologiczne.
Uczeń:
wyjaśnia wpływ górnictwa na środowisko przyrodnicze na przykładzie odkrywkowych i głębinowych kopalni w Polsce i na świecie oraz dostrzega konieczność rekultywacji terenów pogórniczych.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
wyjaśnia, czym jest rekultywacja,
wskazuje kierunki rekultywacji terenów pogórniczych,
wskazuje przykłady rekultywacji w Polsce.
Strategie nauczania: asocjacyjna
Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE, dyskusja
Formy pracy: praca indywidualna, praca w parach, praca w grupach
Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny, zeszyt przedmiotowy
Materiały pomocnicze:
J. Bender, Rekultywacja terenów pogórniczych w Polsce, „Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych” 1995, nr 418, s. 76–85.
M. Gilewska, K. Otremba, Wybrane aspekty rekultywacji rolniczej gruntów pogórniczych Kopalń Węgla Brunatnego Konin i Adamów, „Inżynieria Ekologiczna” 2018, vol. 19, nr 4, s. 22–29.
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Nauczyciel przedstawia cele lekcji.
Faza realizacyjna
Uczniowie zapoznają się z wprowadzeniem do materiału. Nauczyciel sprawdza zrozumienie tekstu.
Uczniowie, korzystając z części „Przeczytaj” e‑materiału, wyjaśniają różnice między rekultywacją a rewitalizacją. Wskazują kierunki rekultywacji i krótko omawiają/przypominają fazy rekultywacji.
Uczniowie zapoznają się z audiobookiem. Nauczyciel sprawdza zrozumienie materiału.
Uczniowie we wspólnej dyskusji zastanawiają się nad możliwymi nowymi funkcjami terenów pogórniczych. Drugim tematem dyskusji są czynniki wpływające na rekultywację. Uczniowie rozważają także zalety i wady poszczególnych rozwiązań dla społeczności lokalnych.
Uczniowie zapoznają się z filmem edukacyjnym. W parach zastanawiają się nad przykładami rekultywacji (np. w sąsiedztwie zamieszkania, w miejscach, które odwiedzili). Uczniowie na forum klasy omawiają wskazane przykłady. W przypadku, gdy uczniowie nie potrafią wskazać przykładów, nauczyciel przedstawia przykłady rekultywacji każdego rodzaju.
Faza podsumowująca
Przypomnienie celów lekcji.
Podsumowanie wiedzy zaprezentowanej na lekcji.
Utrwalenie najważniejszych pojęć, szczególnie tych, które sprawiały uczniom najwięcej problemów podczas zajęć.
Ocena pracy uczniów podczas lekcji.
Praca domowa
Utrwalenie wiadomości przedstawionych na lekcji.
Przygotowanie posteru prezentującego przebieg procesu rekultywacji i jej przykłady (praca w parach lub małych zespołach).
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Audiobook i film edukacyjny mogą być wykorzystane w ramach lekcji z cyklu Krajobrazy Polski dotyczących krajobrazu górniczego i przemysłowego (zakres rozszerzony XIV. 1).