Dla nauczyciela
Autor: Joanna Kalinowska
Przedmiot: Historia
Temat: Insurekcja kościuszkowska i III rozbiór Polski
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne:
Uczeń:
omawia przyczyny insurekcji kościuszkowskiej.
charakteryzuje przebieg powstania kościuszkowskiego.
wyjaśnia przyczyny III rozbioru Polski i wskazuje tereny zajęte przez Prusy, Austrię i Rosję.
analizuje poglądy historyków na przyczyny III rozbioru Polski i ustosunkowuje się do nich.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;
analiza materiału źródłowego (porównawcza);
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom temat oraz cele lekcji, a następnie omawia planowany przebieg zajęć.
Nauczyciel poleca uczniom przygotować w parach pytania z nim związane. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z tematem lekcji? Będą to obowiązujące ich kryteria sukcesu.
Faza realizacyjna:
Praca z tekstem. Metoda jigsaw. Uczniowie odliczają do ośmiu. Łączą się w zespoły według przydzielonych numerów. Każda grupa opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”.
Grupa 1 i 4 – Insurekcja kościuszkowska;
Grupa 2 i 5 - Rewolucyjny uniwersał połaniecki;
Grupa 3 i 6 - Rzeź Pragi i upadek powstania;
Grupa 4 i 8 - III rozbiór Rzeczypospolitej.
Po zakończeniu pracy uczniowie zmieniają zespoły tak, by w każdym znalazła się przynajmniej jedna osoba z poprzednich grup. Uczniowie dzielą się wiedzą zdobytą wcześniej i uczą się od siebie nawzajem. Następnie chętne/wybrane osoby omawiają przydzielone zagadnienia. Pozostali uczniowie mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.
Praca z multimedium („Animacja”). Nauczyciel poleca wybranej osobie, aby odczytała polecenie nr 1: „Zapoznaj się z animacją przedstawiającą przebieg bitwy pod Racławicami. Opisz, jaki był cel Tadeusza Kościuszki, a jaki dowódców rosyjskich. Czy udało się je osiągnąć?”. Prosi uczniów, aby wykonali je w parach po zaposnaniu się z nagraniem. Po ustalonym czasie przedstawiciele wybranej dwójki uczniowskiej prezentują propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją. W podobny sposób uczniowie rozwiązują polecenie nr 2.
Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia nr 1 i 2 z sekcji „Film + Sprawdź się”, a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką. Nauczyciel prosi ochotników o przedstawienie odpowiedzi, weryfikuje ich poprawność.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli?
Prowadzący na koniec ocenia pracę grup uczniowskich.
Praca domowa:
Zapoznaj się z filmami znajdującymi się w sekcji „Film + Sprawdź się”, a następnie wykonaj dołączone do nich polecenia.
(Dla uczniów chętnych) Na podstawie mapy interaktywnej w sekcji „Film + Sprawdź się” odpowiedz na dołączone do niej pytania.
Materiały pomocnicze:
T. Cegielski, Ł. Kądziela, Rozbiory Polski. 1772‑1793‑1795, Warszawa 1990.
B. Szyndler, Powstanie kościuszkowskie 1794, Warszawa 2001.
Wiek XVI–XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, oprac. M. Sobańska‑Bodnaruk, S.B. Lendard, Warszawa, 1999.
Artykuł 24 marca 1794 r. Tadeusz Kościuszko złożył uroczystą przysięgę<, Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, mhprl.pl
Wskazówki metodyczne:
Uczniowie mogą wykorzystać animację oraz mapę interaktywną i filmy jako źródła, na podstawie których przygotują prezentację będącą podsumowaniem przebiegu insurekcji kościuszkowskiej.