Autor: Anna Juwan

Temat: Mechanizmy wentylacji płuc u kręgowców lądowych

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Omówisz mechanizm wentylacji płuc u płazów, gadów, ptaków i ssaków.

• Wyjaśnisz różnice między tłoczącym a ssącym mechanizmem wentylacji płuc.

• Wykażesz rolę w wentylacji płuc dna jamy gębowej, worków powietrznych i przepony.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• analiza animacji;

• gra dydaktyczna.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla zawartość sekcji „Wprowadzenie”. Uczniowie wspólnie z nauczycielem omawiają cele lekcji i określają kryteria sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu – praca z multimedium („Animacja”). Uczniowie zapoznają się z animacją wyświetloną przez nauczyciela. Następnie wybrane/chętne osoby wyjaśniają, na czym polega różnica w wentylacji opartej na mechanizmach tłoczących i zasysających powietrze do płuc.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj” oraz „Animacja” zapisują na kartkach minimum pięć pytań dotyczących tematu lekcji, uwzględniając mechanizm wentylacji płuc u płazów, gadów, ptaków i ssaków oraz rolę w wentylacji płuc dna jamy gębowej, worków powietrznych i przepony. Wybrana osoba zbiera pytania do urny. Uczniowie dzielą się na 5‑osobowe grupy, losują pytania z puli i przygotowują odpowiedzi. Zespół, który jest gotowy, zgłasza się i przedstawia rezultaty swojej pracy. Pozostali uczniowie wraz z nauczycielem weryfikują poprawność odpowiedzi.

2. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia nr 7 (w którym mają za zadanie wybrać schemat, na którym przedstawiono wentylację podczas wydechu, uwzględniając zamknięcie/otwarcie wejścia do worków powietrznych, kierunek przepływu powietrza oraz zmiany objętości narządów układu oddechowego) oraz nr 8 (w którym mają za zadanie uzasadnić, że wentylacja płuc u płazów przebiega dwuetapowo, uwzględniając ruchy dna jamy gębowej i otwieranie/zamykanie nozdrzy zewnętrznych) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i formułują wspólne uzasadnienia. Nauczyciel w razie potrzeby naprowadza ich na prawidłowy tok rozumowania. Chętni prezentują odpowiedzi na forum klasy. Nauczyciel udziela informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 5 (w którym mają za zadanie przyporządkować w tabeli cechy dotyczące wentylacji płuc do odpowiedniej gromady kręgowców) z sekcji „Sprawdź się”. Chętne osoby prezentują swoją odpowiedź.

2. Nauczyciel wyświetla temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, podsumowuje omawiany na lekcji materiał, wyjaśnia wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 4 oraz 6 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Animacja” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.