Autor: Agnieszka Pieszalska

Przedmiot: biologia

Temat: Barwniki oddechowe i ich funkcje

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wymienia rodzaje barwników oddechowych u zwierząt kręgowych i bezkręgowych;

• wyjaśnia związek budowy hemoglobiny z jej funkcją;

• opisuje mechanizm powstawania karboksyhemoglobiny.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• strategia kształcenia wyprzedzającego;

• nauczanie hybrydowe.

Metody i techniki nauczania:

• pogadanka;

• analiza tekstu źródłowego;

• praca w grupach eksperckich;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• cztery arkusze papieru A1, flamastry.

Przed lekcją:

Nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie informacji dotyczących barwników oddechowych u zwierząt kręgowych (hemoglobiny, mioglobiny), krzywej dysocjacji hemoglobiny oraz barwników oddechowych u zwierząt bezkręgowych.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z wprowadzeniem do e‑materiału. Zadaje pytania: „Dlaczego foki potrafią długo przebywać pod wodą?”, „Czy znacie przykłady innych zwierząt, które potrafią nurkować przez długi czas?”.

2. Uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału, szukając odpowiedzi na pytania: „Jak dostarczyć do komórek odpowiednią ilość tlenu, który słabo rozpuszcza się w wodzie?”, „Jak są transportowane gazy oddechowe u większości zwierząt?”, „Gdzie występują barwniki oddechowe?”.

3. Nauczyciel podaje cele lekcji i formułuje jej temat.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy i prosi ich, by opierając się na e‑materiale, przygotowali informacje na przydzielone tematy:

• grupa I i II: hemoglobina, krzywa dysocjacji hemoglobiny;

• grupa III i IV: mioglobina, barwniki oddechowe u zwierząt bezkręgowych.

2. Grupy wybierają po dwóch ekspertów, którzy najlepiej opanują otrzymane zagadnienia. Następnie eksperci zamieniają się grupami (I z III, II z IV) i przekazują zdobytą wiedzę. Po upływie wyznaczonego czasu eksperci wracają do swoich grup.

3. Nauczyciel rozdaje grupom arkusze papieru A1 oraz flamastry. Prosi uczniów, by w graficzny sposób uporządkowali informacje dotyczące barwników oddechowych (mapa myśli); mogą je przedstawić w formie haseł, symboli lub rysunków. Nauczyciel podaje czas na wykonanie zadania.

4. Uczniowie opracowują mapy myśli na podstawie e‑materiału, wiadomości przygotowanych przed lekcją oraz wiedzy zdobytej od ekspertów grup, wypisując i ilustrując najistotniejsze informacje.

5. Nauczyciel kontroluje pracę grup oraz w razie potrzeby wyjaśnia wątpliwości.

6. Po upływie wyznaczonego czasu chętni uczniowie przedstawiają swoje prezentacje.

7. Uczniowie zapoznają się z grafiką interaktywną.

8. Nauczyciel zadaje pytanie: „Dlaczego tlenek węgla(II) jest gazem silnie trującym?”.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel zadaje pytania w celu sprawdzenia stopnia opanowania wiedzy przez uczniów: „Jakie barwniki oddechowe występują u zwierząt kręgowych i bezkręgowych?”, „Jaką budowę mają hemoglobina i mioglobina?”, „Jaką funkcję pełnią barwniki oddechowe?”.

2. Nauczyciel koryguje i uzupełnia wypowiedzi uczniów.

3. Nauczyciel ocenia aktywność uczniów podczas lekcji.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenia interaktywne od 1 do 8.

Materiały pomocnicze:

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania animacji:

Animacja może zostać wykorzystana w fazie realizacyjnej lekcji lub podczas przygotowania ucznia do zajęć.