Scenariusz zajęć

Autor: Aleksandra Marszałek‑Harych, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: W jaki sposób rysuje się wzory strukturalne wodorotlenków?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

1) na podstawie wzoru sumarycznego, opisu budowy lub właściwości fizykochemicznych klasyfikuje dany związek chemiczny do: tlenków, wodorków, wodorotlenków, kwasów, soli (w tym wodoro- i hydroksosoli, hydratów).

Zakres rozszerzony

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

1) na podstawie wzoru sumarycznego, opisu budowy lub właściwości fizykochemicznych klasyfikuje dany związek chemiczny do: tlenków, wodorków, wodorotlenków, kwasów, soli (w tym wodoro- i hydroksosoli, hydratów).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• pisze na podstawie nazwy systematycznej wzory sumaryczne wodorotlenków;

• rysuje wzory strukturalne wodorotlenków;

• wyznacza stopień utlenienia pierwiastka na podstawie wzoru strukturalnego wodorotlenku.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• mapa pojęć;

• analiza materiału źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• animacja;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami/tablety, smartfony z Internetem;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytania: jak są zbudowane wodorotlenki? Jakie wiązanie(-nia) występuje w wodorotlenkach?

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie starają się stworzyć na tablicy mapę pojęć do terminu „wodorotlenki”.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie analizują treści w e‑materiale. Wyszukują definicję wodorotlenków, wzór ogólny, pojęcie stopnia utlenienia, obliczanie stopnia utlenienia metalu, o czym informuje wzór strukturalny, zasady tworzenia nazw wodorotlenków. Po minionym czasie chętni lub wskazani uczniowie podają odpowiedzi do zadawanych przez nauczyciela pytań.

2. Podopieczni, na podstawie układu okresowego pierwiastków, wymieniają wodorotlenki, podają ich nazwy systematyczne, na tablicy kolejno zapisują ich wzory sumaryczne i strukturalne. Nauczyciel weryfikuje poprawność merytoryczną zapisów.

3. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej animację. Podczas projekcji animacji zadaniem uczniów jest ułożenie pytań do treści animacji. Po zakończeniu projekcji uczniowie zadają sobie nawzajem pytania, a pozostali uczniowie udzielają odpowiedzi. Nauczyciel i uczniowie weryfikują poprawność udzielanych odpowiedzi. Po zakończeniu, odpowiedzi na pytania uczniowie grupowo wykonują ćwiczenia załączone do medium.

4. Powrót do mapy pojęć z fazy wstępnej i uzupełnienie o nowo poznane informacje.

5. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Prowadzący sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania: Jak są zbudowane wodorotlenki? Jaki rodzaj wiązań chemicznych występuje w wodorotlenkach? Jaki jest wzór ogólny dla wodorotlenków? Określ na podstawie wzoru sumarycznego jaki stopień utlenienia mają jony metali w związkach o wzorach sumarycznych: $\mathrm{KOH}$, $\text{Ba}{\left(\text{OH}\right)}_2$, $\text{Fe}{\left(\text{OH}\right)}_3$, $\text{Sn}{\left(\text{OH}\right)}_4$.

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałam/łem sobie, że...

• Dziś nauczyłem/łam się...

• Zrozumiałem/łam, że...

• Zaskoczyło mnie...

• Dowiedziałem/łam się...

• Łatwe było dla mnie...

• Trudne było dla mnie...

Praca domowa:

Uczniowie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując pozostałe ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Animacja oraz modele 3d może być wykorzystana przez uczniów do samodzielnej nauki w domu. Uczniowie mogą wykorzystać przygotowując się do lekcji lub do sprawdzianu. Medium może być również wykorzystane przez uczniów nieobecnych na lekcji jako uzupełnienie luk kompetencyjnych.

Materiały pomocnicze:

Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jak są zbudowane wodorotlenki?

• Jaki rodzaj wiązań chemicznych występuje w budowie wodorotlenków?

• Jaki jest wzór ogólny dla wodorotlenków?

• Określ na podstawie wzoru sumarycznego jaki stopień utlenienia mają metale w związkach: $\mathrm{KOH}$, $\text{Ba}{\left(\text{OH}\right)}_2$, $\text{Fe}{\left(\text{OH}\right)}_3$, $\text{Sn}{\left(\text{OH}\right)}_4$.