Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Między Paryżem a Zagłębiem Dąbrowskim – Tomasz Judym w poszukiwaniu swojego miejsca

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Zakres podstawowy

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;

III. Tworzenie wypowiedzi.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;

IV. Samokształcenie.

1) rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

2) porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

6) wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;

7) wzbogaca swoją wypowiedź pozajęzykowymi środkami komunikacji;

9) wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

redaguje notatkę uzasadniającą, że Judym jest bohaterem wiecznie poszukującym;
wskazuje miejsca, które odwiedzał Judym w Paryżu i wyjaśnia, w jaki sposób zostały one ukazane w powieści;
wyjaśnia symbolikę rozdartej sosny;
omawia, w jaki sposób kolejne miejsca pobytu ukształtowały osobowość Judyma.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
metoda plakatu.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
duże arkusze papieru, mazaki lub farby, nożyczki, klej, kolorowe gazety.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Nauczyciel prosi uczniów o analizę lektury Ludzie bezdomni pod kątem miejsc, w których pojawia się Tomasz Judym. Zadaniem uczniów jest napisanie krótkiej notatki, w której uzasadnią, że Judym jest bohaterem wiecznie poszukującym.

Faza wprowadzająca:

Nauczyciel odczytuje na głos fragment zamieszczony w „Przeczytaj”:
Żaden z kolejnych etapów życia bohatera nie jest konsekwencją jego zabiegów ani nawet jego wyborów. Judym jest raczej popychany przez innych, niechętny zmianom sytuacji (początkowo opiera się namowom Chmielnickiego i Korzeckiego), ulega w końcu perswazjom. […]
Jeżeli Judym nie jest człowiekiem, który w sposób zdecydowany bierze los w swoje ręce, to na pewno jest tym, kto ma określone pragnienia i tęsknoty.
Źródło: Magdalena Popiel, Próba tragizmu epickiego – „Ludzie bezdomni” Stefana Żeromskiego, „Pamiętnik Literacki” 1998, nr 2, s. 73.
Uczniowie uzasadniają, że Judym jest bohaterem wiecznie poszukującym. Odnoszą się również do końcowego fragmentu tekstu czytanego przez nauczyciela i wyjaśniają, jakie pragnienia i tęsknoty dotyczyły postaci Tomasza z Ludzi bezdomnych.

Faza realizacyjna:

Uczniowie indywidualnie zapoznają się z dalszą częścią „Przeczytaj”. Analizują drogę, jaką przeszedł Judym - od Paryża aż do Zagłębia Dąbrowskiego.
Nauczyciel za pomocą rzutnika pokazuje uczniom miejsca, które odwiedził Judym (sekcja „Galeria zdjęć”). Uczniowie w parach notują miejsca, które odwiedzał Judym w Paryżu i wyjaśniają, w jaki sposób zostały ukazywane w powieści.
Polecenie 2. z sekcji „Galeria zdjęć” uczniowie wykonują metodą plakatu. Klasa zostaje podzielona na kilkuosobowe grupy. Ich zadaniem jest wizualne opracowanie problemu z wykorzystaniem: haseł, rysunków, symboli, schematów, fragmentów tekstu. Plakaty mogą być wykonywane różnymi technikami plastycznymi.

Faza podsumowująca:

Uczniowie odsłuchują nagranie z sekcji „Audiobook”. Następnie w parach porównują wymowę ostatniej sceny powieści ze sceną zwiedzania przez Judyma Luwru. Proponują również swoje odczytanie symbolu rozdartej sosny.
Ćwiczenia 1. i 2. z sekcji „Audiobook” stanowią podsumowanie zajęć. Uczniowie mogą je wykonać indywidualnie lub w parach.

Praca domowa:

W jaki sposób kolejne miejsca pobytu ukształtowały osobowość Judyma? Dokonaj analizy wybranych fragmentów powieści.

Materiały pomocnicze:

Magdalena Popiel, Próba tragizmu epickiego – „Ludzie bezdomni” Stefana Żeromskiego,”Pamiętnik Literacki” 1998, nr 2.

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Prezentacja multimedialna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

Audiobook