Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autora: Magdalena Filewicz
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Zmiany w liczbie ludności Polski po II wojnie światowej
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa III
PODSTAWA PROGRAMOWA
XV. Społeczeństwo i gospodarka Polski: rozmieszczenie ludności i struktura demograficzna, saldo migracji, struktura zatrudnienia i bezrobocie, urbanizacja i sieć osadnicza, warunki rozwoju rolnictwa, restrukturyzacja przemysłu, sieć transportowa, atrakcyjność turystyczna
Uczeń:
3) analizuje, na podstawie źródeł informacji geograficznej, zmiany liczby ludności, przyrostu naturalnego i rzeczywistego ludności Polski oraz prognozuje skutki współczesnych przemian demograficznych w Polsce dla rozwoju społeczno‑gospodarczego kraju.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie uczenia się,
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne
Uczeń:
wie, kiedy w historii Polski (po II wojnie światowej) miały miejsce wyże i niże demograficzne,
charakteryzuje przyczyny wzrostu i spadku przyrostu naturalnego w Polsce po II wojnie światowej,
analizuje schemat zmian liczby ludności Polski po II wojnie światowej.
Strategie nauczania: asocjacyjna, emocjonalna
Metody nauczania: blended learning
Formy zajęć: indywidualne
Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, rzutnik, karty papieru w formacie A3
Materiały pomocnicze:
Bank Danych Lokalnych GUS, bdl.stat.gov.pl.
GUS, Sytuacja demograficzna Polski do 2018 r. Tworzenie i rozpad rodzin, 01.08.2019. Dostępne w internecie: stat.gov.pl.
GUS, Rocznik Demograficzny, GUS, Warszawa 2020.
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Przedstawienie celów lekcji.
Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel przekazuje uczniom, w jaki sposób pozyskuje się dane na temat liczby ludności. Wspomina o spisach powszechnych.
Faza realizacyjna
Nauczyciel przedstawia uczniom fragment e‑materiału, wyjaśnia, jakie zmiany w liczbie ludności zachodziły po 1945 roku, czyli po zakończeniu II wojny światowej.
Uczniowie analizują schemat interaktywny zawarty w e‑materiale. Na jego podstawie wskazują okresy, w których miały miejsce w Polsce wyże i niże demograficzne. Uczniowie wskazują, jakie były przyczyny zmian w liczbie ludności.
Uczniowie sporządzają notatkę z lekcji, nauczyciel odpowiada na ewentualne pytania uczniów.
Nauczyciel dzieli klasę na kilka małych grup, rozdaje duże kartki papieru i przydziela każdej grupie dziesięciolecie (zakres 1946–2019). Uczniowie na polecenie nauczyciela w Roczniku Demograficznym 2020 (s. 24–34) szukają danych o liczbie ludności Polski. Na kartkach uczniowie rysują wykres przedstawiający zmiany liczby ludności w przydzielonym okresie. Każda grupa ma za zadanie przeanalizować zmiany liczby ludności i zapisać swoje wnioski obok wykresu. We wspólnej dyskusji uczniowie porównują wykresy oraz wnioski. Starają się wyszczególnić podobieństwa i różnice.
Nauczyciel podsumowuje dyskusję, wskazując wpływ historii na współczesną demografię.
Faza podsumowująca
Podsumowanie i utrwalenie wiedzy poprzez rozwiązanie ćwiczeń zawartych w e‑materiale. Nauczyciel nagradza aktywnych uczniów ocenami.
Praca domowa
Wykonanie ćwiczeń zawartych w e‑materiale (wskazane przez nauczyciela).
Praca pisemna na temat: Zmiany liczby ludności w woj. X na przestrzeni ostatnich 20 lat. Uczniowie mają za zadanie wskazanie przyczyn obecnych trendów zmian liczby ludności we wskazanym województwie.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:
Schemat interaktywny można wykorzystać w toku lekcji dotyczących przemian demograficznych w Polsce (zakres podstawowy: VIII). Schemat interaktywny uczeń może wykorzystać do samodzielnego powtórzenia wiedzy z działu dotyczącego społeczeństwa Polski (zakres podstawowy: XV).