Dla nauczyciela

Autor: Małgorzata Kosińska‑Pułka, Bożena Święch

Przedmiot: Język polski

Temat: Jak dzisiaj czytamy utwory Słowackiego?

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
IV. Samokształcenie.
5. dokonuje krytycznej selekcji źródeł;
6. wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
2) rozumie pojęcie tradycji literackiej i kulturowej, rozpoznaje elementy tradycji w utworach, rozumie ich rolę w budowaniu wartości uniwersalnych;
13) rozumie i określa związek wartości poznawczych, etycznych i estetycznych w utworach literackich.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • pozna historię sporu Juliusza Słowackiego z Adamem Mickiewiczem;

  • dowie się, co współcześni badacze literatury doceniają w dziełach Juliusza Słowackiego;

  • rozpozna stereotypy związane z recepcją twórczości Juliusza Słowackiego;

  • prówna wizerunek Juliusza Słowackiego jako romantycznego poety z faktami biograficznymi.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • plakat - duże arkusze papieru, mazaki, ilustracje.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel proponuje uczniom, aby obejrzeli film edukacyjny na temat aktualności utworów Juliusza Słowackiego (dostępny w e‑materiale) i zredagowali pięć pytań, na które odpowiada profesor Michał Kuziak w swoim wykładzie.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel rozpoczyna lekcję od rozmowy z uczniami na temat problemów, z którymi współcześnie zmagają się młodzi ludzie. Nauczyciel pyta o to, co może spowodować spory i kłótnie między ludźmi.

Faza realizacyjna:

  1. Prowadzący zajęcia odtwarza nagranie audio i na tej podstawie uczniowie wypowiadają się na temat historii sporu Juliusza Słowackiego z Adamem Mickiewiczem.

  2. Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy i wskazuje każdej z nich inny temat do opracowania plakatu (uczniowie w grupach zapoznają się z sekcją „Przeczytaj” i korzystają z materiałów z pozostałych w sekcji).
    Każda grupa odpowiada za jeden plakat, któremu nadaje tytuł:
    - Czy i dlaczego współcześni doceniają dzieła Juliusza Słowackiego?
    - Stereotypy związane z recepcją twórczości Juliusza Słowackiego.
    - Wizerunek Juliusza Słowackiego jako romantycznego poety.
    Na plakatach uczniowie zapisują swoje odpowiedzi, opatrują ilustracjami. Plakaty krążą między zespołami i ostatecznie wracają do tych grup, które miały je na początku zajęć.
    Uczniowie umieszczają plakaty w widocznym miejscu sali lekcyjnej, omawiają zapisane informacje.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel proponuje, aby uczniowie zaprezentowali zredagowane przez siebie pytania związane z filmem edukacyjnym (zadanie wykonali przed lekcją), rozmawiają na ich temat, konfrontują z tymi, które opracowali ich koledzy/koleżanki.

  2. Nauczyciel ocenia aktywność uczniów.

Praca domowa:

  1. Polecenie 1 z sekcji „Audiobook”:
    Wysłuchaj nagrania - wywiadu z Aliną Kowalczykową, badaczką literatury romantyzmu. Zwróć uwagę na stereotypy związane z recepcją twórczości Adama Mickiewicza i Juliusza Słowackiego. Swoje spostrzeżenia zapisz w formie mapy myśli.

Materiały pomocnicze:

  • Justyna Sobolewska, Rozmowa z Aliną Kowalczykową, w: „Polityka”, 2 września 2009.

  • Juliusz Słowacki. Wieszcz, którego nie chcieliśmy, dostępny w internecie: https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/2575869,Juliusz‑Slowacki‑Wieszcz‑ktorego‑nie‑chcielismy.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Audiobook” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Film