Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

Autor: Martyna Wojtowicz

Przedmiot: Historia

Temat: Rozpad Rusi Kijowskiej

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
Zakres podstawowy
VI. Europa wczesnego średniowiecza. Uczeń:
3) opisuje proces tworzenia się państw w Europie, z uwzględnieniem ich chrystianizacji.
X. Polska w okresie rozbicia dzielnicowego. Uczeń:
1) wyjaśnia przyczyny polityczne i społeczno‑gospodarcze oraz następstwa rozbicia dzielnicowego;
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
VI. Europa wczesnego średniowiecza. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
2) opisuje proces powstawania pierwszych państw w Europie Środkowo‑Wschodniej z uwzględnieniem wpływu cywilizacji łacińskiej i bizantyjskiej;
VII. Europa w okresie krucjat. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
3) opisuje kierunki, charakter oraz konsekwencje najazdów mongolskich dla Europy.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • omawia powstanie i etapy rozwoju księstwa kijowskiego;

  • charakteryzuje panowanie Włodzimierza I Wielkiego i Jarosława Mądrego;

  • wyjaśnia przyczyny rozpadu Rusi Kijowskiej po śmierci Jarosława Mądrego.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

  • analiza materiału źródłowego (porównawcza);

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

  1. Nauczyciel poleca jednemu uczniowi lub uczennicy przeczytanie wyświetlonego tematu zajęć. Omawia planowany przebieg lekcji.

  2. Nauczyciel poleca uczniom przygotować w parach pytania związane z tematem lekcji. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z zakresem zajęć? W ten sposób uczniowie wspólnie ustalają obowiązujące ich kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

  1. Praca z tekstem. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj” i zapisują na kartkach minimum pięć pytań do tekstu dotyczącego rozpadu Rusi Kijowskiej. Wybrana osoba zbiera pytania do urny. Nauczyciel dzieli uczniów na pięcioosobowe grupy, które losują pytania z puli i przygotowują odpowiedzi. Zespół, który jest gotowy, zgłasza się i przedstawia rezultaty swojej pracy. Pozostali uczniowie wraz z nauczycielem weryfikują poprawność odpowiedzi.

  2. Praca z multimedium („Film edukacyjny”). Nauczyciel prosi wybranego ucznia o przeczytanie polecenia 3: „Opisz panowanie Jarosława Mądrego i wprowadzony przez niego system dziedziczenia władzy. Rozstrzygnij, czy decyzja Jarosława była ewenementem w dziejach średniowiecznej Europy Środkowej”. Poleca uczniom, aby pracowali w dotychczasowych grupach. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź.

  3. Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Nauczyciel czyta treść polecenia 2: „Wyjaśnij, jak doszło do rozpadu państwa ruskiego” i prosi uczniów, aby w parach przygotowali rozwiązanie na podstawie materiału, który zaraz zostanie wyświetlony. Po określonym czasie wskazana lub wybrana para uczniowska przedstawia propozycję odpowiedzi, pozostali uczniowie wraz z nauczycielem weryfikują jej poprawność.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę dotyczącą kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli?

  2. Na zakończenie prowadzący omawia przebieg zajęć i ocenia słownie pracę uczniów.

Praca domowa:

  1. Wykonaj ćwiczenia 1 i 2 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Wielka Historia Świata, t. 1–12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności), Świat Książki 2004–2006.

L. Podhorodecki, Dzieje Ukrainy, Warszawa 2014.

W. Serczyk, Historia Ukrainy, Warszawa 2009.

N. Davies, Zaginione królestwa, tłum. B. Pietrzyk, J. Rumińska‑Pietrzyk, E. Tabakowska, Kraków 2010.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z materiałami filmowymi, aby przygotować się do późniejszej pracy.

Spis ilustracji nieopisanych:

  • Ćwiczenie 1: Mapa Księstwa Rusi Kijowskiej w latach 1054–1132; CC BY‑SA 3.0, Contentplus.pl sp. z o.o. na podstawie Popik, Wikimedia Commons.

  • Ćwiczenie 2 – ilustracja 1: Wiktor Wasniecow, Chrzest Rusi; domena publiczna, Wikimedia Commons.

  • Ćwiczenie 2 – ilustracja 2: Jan Matejko, Bolesław Chrobry ze Świętopełkiem przy Złotej Bramie w Kijowie; domena publiczna, Wikimedia Commons.

  • Ćwiczenie 2 – ilustracja 3: Zwolnienie Suzdalu przez Batu–chana w lutym 1238; miniatura z XV wieku; domena publiczna, Wikimedia Commons.

  • Ćwiczenie 2 – ilustracja 4: Bitwa na Kulikowym Polu; domena publiczna, Wikimedia Commons.

Film + Sprawdź się