Dla nauczyciela

Autor: Ewa Orlewicz

Przedmiot: Filozofia

Temat: Istota wiary według Sørena Kierkegaarda

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
III. Wybrane problemy filozofii.
2. Dyscypliny filozofii. Uczeń wymienia następujące dyscypliny filozofii oraz określa przedmioty ich badań:
2) dyscypliny szczegółowe – filozofia człowieka (antropologia filozoficzna), filozofia przyrody, filozofia nauki, filozofia kultury, filozofia religii (wraz z teologią filozoficzną), filozofia piękna i sztuki (estetyka filozoficzna), filozofia polityki;
8. Spór o istnienie i naturę absolutu (Boga). Uczeń:
1) odróżnia i wyjaśnia następujące stanowiska: teizm, deizm, panteizm, agnostycyzm, ateizm;
2) krytycznie rekonstruuje następujące argumenty za istnieniem Boga: argument ontologiczny, argument kosmologiczny, argument teleologiczny, argument moralny;
3) przedstawia światopoglądowe znaczenie sporu o istnienie Boga i rolę religii w życiu człowieka;
4) w kontekście sporu teizm‑ateizm omawia wybrane koncepcje genezy zła moralnego i pozamoralnego.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • prezentuje poglądy Sørena Kierkegaarda na istotę wiary;

  • analizuje biblijny przypadek Abrahama w ujęciu Kierkegaarda;

  • charakteryzuje i porównuje dwa typy religijności opisane przez Kierkegaarda.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja;

  • drama;

  • esej filozoficzny;

  • praca z tekstem;

  • praca z multimedium;

  • mapa myśli.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Istota wiary według Sørena Kierkegaarda” i prosi o zapoznanie się z treścią zawartą w sekcji „Przeczytaj”. Na podstawie zdobytych informacji uczniowie mają wykonać polecenie 1 z tej sekcji: Stwórz mem, który będzie twoim komentarzem do zagadnienia, czym jest wiara. Następnie porównaj swoją ocenę z rozumieniem wiary przez Sørena Kierkegaarda. Czy przeważają różnice czy podobieństwa? Dlaczego?

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel przedstawia uczniom temat lekcji i cele zajęć, które wyświetla przy użyciu tablicy interaktywnej lub rzutnika, oraz wspólnie z uczestnikami zajęć ustala kryteria sukcesu.

  2. Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. sprawdza, kto wykonał zadane polecenie. Wyświetla odpowiedzi uczniów na tablicy interaktywnej, a następnie inicjuje dyskusję wokół poruszonej problematyki.

Faza realizacyjna:

  1. Praca z tekstem. Uczniowie przystępują do cichego czytania tekstu e‑materiału. Indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i zapisują w zeszycie minimum pięć pytań do tekstu. Uwaga: każde z pytań musi rozpoczynać się od słowa „dlaczego”. Następnie zadają swoje pytania dowolnie wybranej osobie z klasy i odpowiadają na nie. Nauczyciel może wybrać jedno z pytań do zadania domowego.

  2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Prezentacja”. Po zapoznaniu się z prezentacją uczniowie w parach wykonują polecenia nr 1 i 2.

  3. Odczytanie polecenia nr 3: Abraham wraca z Izaakiem z góry Moria do domu, gdzie czeka na nich zaniepokojona Sara i sługa Eleazar. Na pytania Sary, gdzie byli, Abraham opowiada o całym zdarzeniu. Podzielcie się na role i odegrajcie tę scenę w klasie, wczuwając się w sposób myślenia i reakcje wszystkich czworga bohaterów. Postać Abrahama powinna odpowiadać portretowi patriarchy nakreślonemu przez Kierkegaarda. Uczniowie dzielą się na grupy 4‑osobowe. Członkowie każdej grupy drogą losowania przyjmują role: Abrahama, Izaaka, Sary i Eleazara. Następnie grupy kolejno odgrywają opisaną scenę. Nauczyciel czuwa nad przebiegiem dramy.

  4. Praca z drugim multimedium. Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji „Mapa myśli”. Każdy uczeń pracuje indywidualnie, samodzielnie przygotowując odpowiedzi do poleceń oraz do ćwiczenia nr 1. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie wybrani lub chętni uczniowie odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego się uczniowie nauczyli?

  2. W ramach podsumowania nauczyciel zadaje uczniom pytanie z polecenia nr 4 w sekcji „Prezentacja”: Gdybyśmy chcieli zreformować współczesne życie religijne w Polsce według wskazówek Kierkegaarda, jak by ono wyglądało? Uczniowie dzielą się swoimi refleksjami na ten temat.

Praca domowa:

  1. Jako pracę domową uczniowie wykonują ćwiczenie nr 2 z sekcji „Mapa myśli”:
    Napisz esej filozoficzny, w którym odniesiesz się do słów Tertuliana: Credo, quia absurdum*– Wierzę, bo to niedorzeczne.*

Materiały pomocnicze:

  • Walczak P., Metody aktywizujące w nauczaniu filozofii, w: „Analiza i egzystencja” 10 (2009).

  • Arends R. I., Uczymy się nauczać, Warszawa 1994.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

  • Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Prezentacja multimedialna” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.

Mapa myśli