Autor: Gabriela Iwińska

Temat: Jak otrzymać aminy alifatyczne?

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

XVIII. Związki organiczne zawierające azot. Uczeń:

5) pisze równania reakcji otrzymywania amin alifatycznych (np. w procesie alkilowania amoniaku) i amin aromatycznych (np. otrzymywanie aniliny w wyniku reakcji redukcji nitrobenzenu).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne

Uczeń:

• powtarza reguły dotyczące nomenklatury amin;

• porównuje metody otrzymywania amin ze względu na ich rzędowość;

• proponuje metody otrzymywania konkretnych amin.

Strategie nauczania:

• strategia asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• analiza materiału źródłowego oraz ćwiczenia uczniowskie;

• dyskusja;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytania, zaciekawiając tematem. Przykładowe pytania: czym są aminy? Jaki jest ich wzór ogólny? Jak są zbudowane?

2. Nauczyciel czyta temat lekcji: „Jak otrzymać aminy alifatyczne?” oraz cele i prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.

3. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół amin alifatycznych.

Faza realizacyjna:

1. Prowadzący zajęcia dzieli uczniów na trzy grupy zadaniowe:

• I grupa – aminy pierwszorzędowe;

• II grupa – aminy drugorzędowe;

• III grupa – aminy trzeciorzędowe.

2. Każda grupa otrzymuje od nauczyciela arkusze papieru A3 i mazaki. Uczniowie w trakcie pracy mogą korzystać z różnych dostępnych źródeł informacji, w tym z e‑materiału. Zadaniem uczniów jest opracowanie i zaproponowanie przykładowych metod otrzymywania amin. Po wykonaniu pracy liderzy grup, z wykorzystaniem techniki gadająca ściana, omawiają wytwory prac uczniowskich na forum klasy. Pozostali uczniowie z innych grup mogą uzupełniać wiadomości włączając się do dyskusji. Nauczyciel weryfikuje poprawność merytoryczną wypowiedzi uczniów.

3. Uczestnicy zajęć samodzielnie zapoznają się z medium bazowym – animacją dotyczącą „Jak otrzymać aminy alifatyczne?”, po czym wykonują dwa dołączone do medium ćwiczenia.

4. Nauczyciel zleca uczniom wykonanie zestawu ćwiczeń w e‑podręczniku – praca indywidualna.

Faza podsumowująca:

1. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

   • Przypomniałem/łam sobie, że...

   • Co było dla mnie łatwe...

   • Czego się nauczyłem/łam...

   • Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

1. Dokończenie zadań z zestawu ćwiczeń interaktywnych – dla uczniów, którzy nie zdążyli wykonać na lekcji.

2. Uczniowie opracowują FAQ (minimum trzy pytania i odpowiedzi) do tematu lekcji („Jak otrzymać aminy alifatyczne?”).

Materiały pomocnicze:

1. Podręczniki:

• K. H. Lautenschläger, W. Schröter, A. Wanninger, Nowoczesne kompendium chemii, tłum. A. Dworak, Warszawa 2014.

• L. Jones, P. Atkins, Chemia ogólna. Cząsteczki, materia, reakcje, tłum. J. Kuryłowicz, Warszawa 2004.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Medium w sekcji „Animacja” można wykorzystać na lekcji jako podsumowanie i utrwalenie wiedzy w temacie „Jak otrzymać aminy alifatyczne?”.