Autor: Daria Reczyńska

Przedmiot: biologia

Temat: Struktura przestrzenna DNA i RNA

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wymienisz struktury DNA.

• Scharakteryzujesz różnice występujące pomiędzy różnymi strukturami DNA.

• Opiszesz struktury RNA.

• Wyjaśnisz związek różnych struktur RNA z pełnionymi przez nie funkcjami biologicznymi.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• ćwiczenia interaktywne;

• analiza animacji.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• krzyżówka (materiały pomocnicze);

• arkusze papieru, flamastry.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel prosi wybrane osoby, aby przypomniały budowę RNA i DNA, poznaną na wcześniejszych lekcjach. Następnie rysuje na tablicy tabelę porównującą budowę DNA i RNA. Chętni uczniowie podają różnice pomiędzy budową DNA i RNA i wspólnie uzupełniają tabelę.

2. Nauczyciel rozdaje uczniom krzyżówkę (zob. materiały pomocnicze). Po odgadnięciu hasła nauczyciel wprowadza uczniów w temat lekcji, mówiąc: „Różnorodność kwasów nukleinowych nie ogranicza się do różnic między DNA a RNA. W organizmach mogą występować różne formy DNA oraz różne rodzaje RNA”.

3. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy. Każda z nich otrzymuje arkusz papieru i flamastry. Zadaniem grup jest zaznajomienie się z tekstem zawartym w sekcji „Przeczytaj” i wykonanie mapy myśli. Uczniowie mają:

   • uwzględnić różnice w budowie DNA i RNA;

   • przedstawić rzędowość kwasów nukleinowych wraz z przykładami;

   • pokazać różne rodzaje RNA;

   • scharakteryzować różne formy DNA.

2. Nauczyciel obserwuje pracę grup, odpowiada na pytania uczniów oraz udziela dodatkowych informacji.

3. Zespoły kolejno prezentują wyniki swojej pracy. Nauczyciel zwraca uwagę na różnorodność budowy kwasów nukleinowych i pełnionych przez nie funkcji.

4. Nauczyciel rozpoczyna pogadankę, mówiąc: „DNA i RNA są kwasami nukleinowymi pełniącymi różne funkcje. Jakie to są funkcje?”. Następnie zadaje uczniom kolejne pytanie: „Co umożliwia pełnienie przez kwasy nukleinowe różnych funkcji?”.

5. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenie nr 6 (w którym mają za zadanie wyjaśnić, co oznacza stwierdzenie, że nici DNA są względem siebie antyrównoległe) i ćwiczenie nr 8 (w którym mają za zadanie wyjaśnić, dlaczego proporcja par zasad jest ważna w ocenie stabilności struktury spinki do włosów RNA) w sekcji „Sprawdź się”. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi. Wybrane osoby przedstawiają rozwiązanie na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel wyświetla animację. Uczniowie wykonują polecenia nr 2 („Wyjaśnij, w jaki sposób stabilizowana jest struktura podwójnej helisy”) i nr 3 („Omów, w jaki sposób powstają rowki w DNA”). Wybrane osoby przedstawiają rozwiązania na forum klasy. Nauczyciel sprawdza ich poprawność i w razie konieczności dopowiada niezbędne informacje.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W tym kontekście podsumowuje omówione zagadnienia.

Praca domowa:

• Wykonaj ćwiczenia od 1 do 5 oraz 7 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania animacji:

Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Animacja” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.