Dla nauczyciela
Imię i nazwisko autora: Anna Ruszczyk
Przedmiot: geografia
Temat lekcji: Restytucje gatunków zagrożonych wyginięciem w Polsce.
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy/klasa III
PODSTAWA PROGRAMOWA
Zakres podstawowy: XIV. Regionalne zróżnicowanie środowiska przyrodniczego Polski: podział na regiony fizycznogeograficzne, budowa geologiczna i zasoby surowcowe, ukształtowanie powierzchni, sieć wodna, warunki klimatyczne, formy ochrony przyrody, stan środowiska przyrodniczego. Uczeń: 11) uzasadnia konieczność działań na rzecz ochrony środowiska przyrodniczego w Polsce, określa możliwości własnego zaangażowania w tym zakresie oraz przedstawia różne formy ochrony przyrody w Polsce i własnym regionie.
Kształtowane kompetencje kluczowe
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
wyjaśnia, na czym polega restytucja i reintrodukcja,
podaje przykłady gatunków restytuowanych i reintrodukowanych w Polsce,
przedstawia pozytywne efekty działań przywracających gatunki do środowiska,
wskazuje główne problemy związane z projektami restytucji i reintrodukcji w Polsce.
Strategie nauczania: konstruktywizm, konektywizm
Metody nauczania: dyskusja, drzewo decyzyjne, metody operatywne (praca z tekstem e‑materiału i z filmem edukacyjnym)
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca zbiorowa (na forum klasy)
Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, rysunki (fotografie rekonstrukcji) dinozaurów, mapa fizyczna Polski
Materiały pomocnicze
Kondracki J., Geografia fizyczna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1978.
Kondracki J., Geografia regionalna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2013.
Richling A. i Ostaszewska K. (red.), Geografia fizyczna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
opracowanie online [dostęp: 21.10.2020]: Polski Komitet Krajowy Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody - Czerwone listy regionalne lub krajowe
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Czynności organizacyjne.
Nauczyciel wprowadza uczniów w temat – przedstawia im rysunki (fotografie rekonstrukcji) dinozaurów; zadaje pytanie, dlaczego te stworzenia nie żyją współcześnie na Ziemi?
Następnie inicjuje krótką dyskusję na temat: czy współcześnie także giną gatunki zwierząt i roślin (zmniejsza się bioróżnorodność)?, jakie są tego powody?, czy, jak przy dinozaurach, przyczyny są wyłącznie naturalne?, czy człowiek nie podejmuje żadnych działań w celu zachowania w środowisku tych zagrożonych gatunków?.
Nauczyciel podaje temat lekcji i jej cele.
Faza realizacyjna
Kontynuacja dyskusji na forum klasy: czy zagrożenia i podejmowane działania ochrony gatunków występują także w Polsce? – wykorzystanie e‑materiału (Przeczytaj): informacje o Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych (w Polsce: Czerwona Księga Zwierząt), wybrane przykłady gatunków wymarłych, zanikłych i krytycznie zagrożonych.
Wprowadzenie pojęć restytucja i reintrodukcja gatunku (wykorzystanie e‑materiału).
Nauczyciel przedstawia uczniom film edukacyjny zawarty w e‑materiale – prosi, aby uczniowie na jego podstawie wyszukali odpowiedzi na polecenia:
Przedstaw przykłady gatunków restytuowanych lub reintrodukowanych w Polsce.
Podaj przyczyny wpływające na zmniejszanie się populacji gatunków.
Omów problemy związane z działaniami przywracającymi zagrożone gatunki do środowiska przyrodniczego.
Polecenia warto wcześniej zapisać np. na tablicy w taki sposób, aby były dla uczniów widoczne również podczas oglądania filmu.
Uczniowie, zapoznając się z filmem, indywidualnie przygotowują odpowiedzi na przedstawione polecenia.
Uczniowie prezentują odpowiedzi na zadane polecenia; wskazują na mapie fizycznej Polski miejsca związane z występowaniem zagrożonych gatunków (np. parki narodowe: Białowieski, Roztoczański, Tatrzański, Bieszczadzki). Nauczyciel podkreśla programy związane z działaniami przywracającymi zagrożone gatunki do środowiska przyrodniczego – obecnie realizowane i możliwe do realizacji w najbliższej przyszłości.
Podział uczniów na grupy np. 5‑6-osobowe; każda grupa otrzymuje arkusz papieru i pisaki, zadaniem uczniów jest opracowanie drzewa decyzyjnego rozwiązującego problem: czy należy dokonywać restytucji i reintrodukcji gatunków?.
Uczniowie w grupach szukają możliwych rozwiązań problemu, negatywnych i pozytywnych skutków każdego z rozwiązań, wyciągają wnioski.
Po upływie określonego czasu przedstawiciele grup prezentują opracowania na forum klasy, skupiają się głównie na podjętych decyzjach z uzasadnieniem.
Możliwa dyskusja na forum klasy (jeżeli czas na to pozwoli, jeżeli nie – tylko krótkie podsumowanie nauczyciela).
Faza podsumowująca
Nauczyciel ocenia pracę i zaangażowanie uczniów na lekcji; podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami.
Nauczyciel prosi o wykonanie wybranych ćwiczeń z e‑materiału (np. 6 – 8; jeżeli brakuje czasu, te ćwiczenia można zadać w pracy domowej).
Nauczyciel zadaje pytania dotyczące ewentualnych trudności, co było nową wiedzą dla uczniów, co było im znane, gdzie mogą wykorzystać poznany na lekcji materiał.
Praca domowa
Przedstaw możliwości własnego zaangażowania w zakresie działań na rzecz ochrony gatunków.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Film edukacyjny można wykorzystać na lekcji powtórzeniowej z zakresu podstawowego, z działu XIV. (Regionalne zróżnicowanie środowiska przyrodniczego Polski).
Film edukacyjny można wykorzystać podczas lekcji (z zakresu rozszerzonego) dotyczącej działań służących zachowaniu walorów krajobrazów przyrodniczych oraz zapobieganiu ich degradacji (dział XIV. 6).
Zawarty w e‑materiale film edukacyjny może być wykorzystany do samodzielnego rozszerzania i pogłębiania wiedzy przez ucznia w domu i w czasie lekcji.