Autor: Zuzanna Szewczyk

Przedmiot: biologia

Temat: Układ krwiotwórczy człowieka

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wyjaśnisz, czym jest hemopoeza.

• Wymienisz narządy układu krwiotwórczego człowieka.

• Opiszesz, jak powstają czerwone krwinki.

• Scharakteryzujesz komórki krwi.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• ćwiczenia interaktywne;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• arkusze papieru A3, flamastry.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla temat zajęć: Układ krwiotwórczy człowieka oraz cele lekcji.

2. Nauczyciel prosi chętnych uczniów o przypomnienie informacji na temat komórek krwi. Chętni uczniowie wypowiadają się.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie zapoznają się z wprowadzeniem do e‑materiału oraz tekstem w sekcji „Przeczytaj”.

2. Nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy i rozdaje po jednym arkuszu papieru formatu A3. Uczniowie, na podstawie treści e‑materiału, w ciągu 10 minut wykonują w grupach mapę myśli dotyczącą przydzielonego zagadnienia, wpisując hasła, rysunki i opisy:

   • grupa I – narządy układu krwiotwórczego;

   • grupa II – komórki krwi;

   • grupa III – hemopoeza.

3. Grupy omawiają zagadnienia, wykorzystując swoje mapy myśli oraz grafiki z e‑materiału. Pozostali uczniowie i nauczyciel w razie potrzeby uzupełniają informacje.

4. Uczniowie zapoznają się z grafiką interaktywną przedstawiającą etapy erytropoezy. Następnie, pracując w parach, wykonują polecenia nr 1 (polegające na opisaniu punktów wskazanych na grafice) i 2 (w którym uczniowie mają za zadanie wyjaśnić, dlaczego dojrzałe erytrocyty nie mają jądra komórkowego). Nauczyciel monitoruje pracę uczniów, w razie potrzeby naprowadza ich na prawidłowe rozwiązanie.

5. Uczniowie w czteroosobowych grupach wykonują ćwiczenia nr 5, 6 i 7 (dotyczące badań grup krwi oraz obecności czynnika Rh na powierzchni erytrocytów) zawarte w e‑materiale, a po upływie wyznaczonego czasu dyskutują nad poprawnymi rozwiązaniami. Nauczyciel monitoruje pracę uczniów, w razie trudności naprowadza podopiecznych na właściwe rozwiązania lub wyjaśnia wątpliwości.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie rozwiązują ćwiczenie nr 4 z sekcji „Sprawdź się”. Następnie przygotowują podobne zadanie (typu „prawda/fałsz”) dla osoby z pary: wymyślają trzy prawdziwe lub fałszywe zdania dotyczące tematu lekcji. Uczniowie wykonują ćwiczenie otrzymane od kolegi lub koleżanki.

2. Nauczyciel zadaje uczniom pytania podsumowujące:

   • Czym jest hemopoeza?

   • Jakie narządy składają się na układ krwiotwórczy człowieka?

   • Jak powstają czerwone krwinki?

   • Czym chrakteryzują się komórki krwi?

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenia interaktywne od 1 do 3.

Materiały pomocnicze:

Encyklopedia szkolna. Biologia, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania grafiki interaktywnej:

Grafika interaktywna może zostać wykorzystana w fazie podsumowującej lekcję. Może również zostać wykorzystana na innej lekcji dotyczącej składników krwi.