SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Maciej Kałaska

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Wpływ środowiska przyrodniczego na rolnictwo

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa IV

Podstawa programowa

XIX. Uwarunkowania przyrodnicze gospodarczej działalności człowieka na przykładzie wybranych obszarów: związki rolnictwa z klimatem, ukształtowaniem powierzchni, żyznością gleb i zasobami wodnymi, związek przemysłu i struktury towarowej handlu zagranicznego z zasobami surowców mineralnych, sposoby pokonywania przez człowieka przyrodniczych ograniczeń działalności gospodarczej, zmiany znaczenia środowiska przyrodniczego w rozwoju społeczno‑gospodarczym regionów.

Uczeń:

1) wykazuje związki kierunków produkcji rolnej, w tym struktury upraw i chowu zwierząt, z klimatem, ukształtowaniem powierzchni, żyznością gleb i zasobami wodnymi.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wymienia komponenty środowiska przyrodniczego wpływające na rolnictwo i określa przyrodnicze warunki rozwoju rolnictwa,

• charakteryzuje korzystny i niekorzystny wpływ rzeźby terenu, agroklimatu, gleb i warunków wodnych na rolnictwo,

• wskazuje obszary w Polsce i na świecie o korzystnych i niekorzystnych warunkach przyrodniczych rozwoju rolnictwa,

• omawia zależności między strukturą upraw i chowu zwierząt na danych obszarach a rzeźbą terenu, agroklimatem, glebami i warunkami wodnymi.

Strategie nauczania: konstruktywizm, konektywizm

Metody nauczania: pogadanka, praca z e‑materiałem, analiza i interpretacja danych liczbowych

Formy pracy: praca indywidualna, praca w parach, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny (lub tablety z dostępem do internetu), atlas geograficzny, zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze

Dane FAOSTAT dotyczące upraw na świecie: FAO, [online], dostępny w internecie: http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC (dostęp 12.07.2021).

Falkowski J., Kostrowicki J., Geografia rolnictwa świata, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Wprowadzenie do tematyki zajęć. Przypomnienie przyrodniczych czynników rozwoju rolnictwa.

• Przedstawienie celów lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z wprowadzeniem do materiału i częścią „Przeczytaj”. Następnie prowadzi pogadankę z klasą o wpływie poszczególnych komponentów środowiska przyrodniczego na rozwój produkcji rolnej i hodowli zwierząt gospodarskich. Nauczyciel doprecyzowuje pojęcia związane z tematem, wyświetlając „Słownik” zawarty w sekcji „Przeczytaj”.

• Uczniowie samodzielnie rozwiązują 1., 2., 3. i 4. ćwiczenie interaktywne z e‑materiału.

• Na tym etapie lekcji uczniowie uczą się charakteryzować obszary na świecie o korzystnych i niekorzystnych warunkach przyrodniczych rozwoju rolnictwa. W tym celu wykonują w parach polecenie 1. do grafiki interaktywnej. Sprawdzenie wyników zadania na forum klasy.

• Następnie uczniowie zaczynają charakteryzować obszary w Polsce o korzystnych i niekorzystnych warunkach przyrodniczych rozwoju rolnictwa. Nauczyciel prosi o wykonanie 7. i 8. ćwiczenia interaktywnego. Sugeruje, że do identyfikacji czynników determinujących przydatność obszaru dla rolnictwa przydatne będą mapy dotyczące Polski z sekcji „Przeczytaj”. Nauczyciel rozwiewa ewentualne wątpliwości uczniów.

• Uczniowie rozwiązują w grupach trzy- lub czteroosobowych zadanie dotyczące ostatniego celu lekcji, czyli określenia związku między kierunkami produkcji rolnej a komponentami środowiska przyrodniczego. W pierwszej kolejności każda grupa losuje jedno państwo spośród następujących: Austria, Francja, Kazachstan, Szwajcaria, Szwecja, Ukraina, Urugwaj, Wielka Brytania. Później w zeszycie przedmiotowym zestawia w formie tabeli dane liczbowe, które samodzielnie odnajdzie na stronie internetowej FAOSTAT‑u (http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC). Dane te dotyczą powierzchni zasiewu roślin bardziej wymagających (pszenicy, słonecznika, tytoniu) oraz mniej wymagających (żyta, owsa, jęczmienia) dla ostatniego roku, dla którego dostępne są statystyki. Następnie grupa zastanawia się, które komponenty środowiska przyrodniczego (rzeźba terenu, klimat, gleby, wody) mogą wpływać na strukturę analizowanych upraw danego państwa. Podpierają się informacjami zawartymi w atlasie geograficznym. Na końcu uczniowie ustalają i zapisują związki między strukturą upraw a uwarunkowaniami przyrodniczymi.

• Grupy prezentują na forum klasy wyniki zadania. Nauczyciel czuwa nad poprawnością odpowiedzi uczniów.

Faza podsumowująca

• Podsumowanie i utrwalenie treści omawianych podczas lekcji. Uczniowie we wspólnej dyskusji określają, jaki jest wpływ środowiska przyrodniczego na rolnictwo, kiedy jest pozytywny, a kiedy negatywny, określają ogólne prawidłowości i zależności.

• Przypomnienie celów zajęć.

• Nauczyciel ocenia pracę uczniów podczas lekcji, biorąc pod uwagę ich zaangażowanie i możliwości.

• Pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.

Praca domowa

• Scharakteryzuj region, w którym mieszkasz, pod względem wpływu rzeźby terenu, agroklimatu, gleb i warunków wodnych na rozwój rolnictwa.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafika interaktywna może zostać wykorzystana podczas zajęć poświęconych przyrodniczym czynnikom rozwoju rolnictwa (zakres podstawowy: X. 1).