Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Podział skał ze względu na genezę
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa I
Podstawa programowa
Zakres rozszerzony: V. Dynamika procesów geologicznych i geomorfologicznych: najważniejsze wydarzenia w dziejach Ziemi, minerały, geneza i wykorzystanie skał, procesy rzeźbotwórcze i ich efekty (wietrzenie, erozja, transport, akumulacja, ruchy masowe), odkrywka geologiczna.
Uczeń:
wyróżnia główne minerały skałotwórcze, klasyfikuje skały, przedstawia genezę skał magmowych, osadowych i przeobrażonych.
Kształtowane kompetencje kluczowe
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
omawia sposób powstawania skał,
dokonuje podziału skał ze względu na ich genezę,
charakteryzuje poszczególne rodzaje skał.
Strategie nauczania: konstruktywizm, konektywizm
Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, mapa mentalna, metody operatywne (praca z filmem edukacyjnym, tekstem e‑materiału, rozwiązywanie ćwiczeń)
Formy zajęć: praca w parach, praca w grupach, praca zbiorowa
Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, podręcznik, okazy skał, fotografie skał (których okazów brak w pracowni), kartki z typami genetycznymi skał (do losowania dla grup)
Materiały pomocnicze
W. Mizerski, Geologia dynamiczna, PWN, Warszawa 2006.
M. Książkiewicz, Geologia dynamiczna, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1979.
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć – prosi o przypomnienie różnic między minerałami a skałami (z lekcji 309), minerałów skałotwórczych i genezy minerałów (z lekcji 307).
Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji.
Faza realizacyjna
Nauczyciel przedstawia uczniom przykładowe skały dostępne w pracowni (np. granit, bazalt, wapień, piaskowiec itp.).
Krótka pogadanka o widocznych cechach skał oraz różnicach między nimi.
Dyskusja: Czy skały powstają w taki sam sposób jak minerały?
Nauczyciel rozdaje parom uczniów tabelę do uzupełnienia na podstawie treści: e‑materiału – załącznik 1.
Po uzupełnieniu uczniowie sprawdzają tabelę – typy genetyczne skał z wypisanymi przykładami.
Nauczyciel dzieli uczniów na 6 grup; przedstawiciel grupy losuje typ genetyczny skał do scharakteryzowania (skały: magmowe plutoniczne, magmowe wulkaniczne, osadowe okruchowe, osadowe organiczne, osadowe chemiczne, metamorficzne).
Uczniowie zapoznają się z filmem edukacyjnym zawartym w e‑materiale; na jego podstawie tworzą mapę myśli (mogą wykorzystać także inne, dostępne źródła informacji).
Nauczyciel wykłada okazy skał dostępne w pracowni – uczniowie mogą je wykorzystać przy prezentacji mapy myśli (wybierają skały ze swojej grupy genetycznej).
Po upływie wyznaczonego przez nauczyciela czasu uczniowie omawiają swoje prace – kolejność wypowiedzi ustala nauczyciel, który może uzupełniać wypowiedzi. Zaleca się wykorzystanie fotografii skał w sytuacji ich braku w pracowni.
Wspólnie uczniowie wybierają najważniejsze informacje charakteryzujące daną grupę genetyczną skał – zapisują je w formie notatki z lekcji.
Faza podsumowująca
Nauczyciel sprawdza, czy uczniowie potrafią rozpoznać omawiane na lekcji skały, podać ich genezę (pytania kontrolne).
Następnie nauczyciel wprowadza uczniów do ćwiczeń w e‑materiale – uczniowie (pracując w parach) wykonują kilka wskazanych przez nauczyciela ćwiczeń.
Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami – ocenia pracę uczniów, ich zaangażowanie.
Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami – co było łatwe, trudne, ciekawe, w jaki sposób mogą wykorzystać zdobytą wiedzę etc.
Praca domowa
Wypisz nazwy skał występujących najliczniej w okolicy twojego miejsca zamieszkania. Zakwalifikuj je do grupy genetycznej, do której należą. Opisz, w jaki sposób powstały i czym się charakteryzują.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:
film edukacyjny można wykorzystać na lekcji z zakresu podstawowego dotyczącej rozpoznawania wybranych rodzajów skał (dział V. 4),
film edukacyjny można wykorzystać także na lekcji powtórzeniowej z działu V z zakresu rozszerzonego.
Załącznik 1. (do pracy w parach)
Uzupełnij tabelę na podstawie e‑materiału.
Genetyczny podział skał
Skały ………………………. Skały ……………………….. Skały
…………………...
…………….. …………… …………… …………… …………….
Przykłady skał z każdej grupy