Autor: Piotr Obolewicz

Temat: Symbole w Apokalipsie św. Jana

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne:

• Rozróżnisz dwa główne znaczenia słowa „apokalipsa”.

• Określisz, na czym polega profetyczny charakter Apokalipsy św. Jana.

• Dokonasz analizy stylu zastosowanego w Apokalipsie.

• Wyjaśnisz znaczenie wybranych symboli zawartych w Apokalipsie, wykorzystując m.in. kontekst utworu.

Cele operacyjne. Uczeń:

• wyjaśnia okoliczności powstania Apokalipsy;

• podaje znaczenie danego symbolu biblijnego;

• dokonuje analizy stylu biblijnego.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• metoda aktywizująca - spacer klasowy.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/ tablica, pisak/ kreda.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel pyta uczniów, z czym kojarzy się im słowo apokalipsa (w języku, religii, kulturze, kulturze popularnej) i co wiedzą o pochodzeniu tego słowa. Po uzyskaniu odpowiedzi od chętnych uczniów nauczyciel zapisuje na tablicy znaczenie greckiego słowa apokalypsis: odsłonięcie, zdjęcie zasłony, objawienie. Następnie wyjaśnia uczniom jak słowo to funkcjonuje w terminologii judaistycznej i chrześcijańskiej.

2. Nauczyciel zachęca uczniów do przywołania filmowych i literackich przykładów apokalipsy w potocznym rozumieniu końca świata, a następnie wskazuje różnicę między potocznym i biblijnym rozumieniem słowa.

3. Nauczyciel udostępnia uczniom e‑materiał Symbole w Apokalipsie św. Jana. Prosi jednego z uczniów o odczytanie fragmentu Apokalipsy św. Jana. Następnie pyta uczniów, czy zauważyli, jakie znane im symbole pojawiły się w odczytanym fragmencie. Nauczyciel robi krótki wstęp na temat roli symbolu w biblijnej literaturze apokaliptycznej, następnie odczytuje temat lekcji oraz zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału cele zajęć i prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie przystępują do cichego czytania tekstu e‑materiału. Indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” – z historią powstania Apokalipsy św. Jana i tekstem na temat symboliki.

2. Nauczyciel prosi chętnych uczniów o wyjaśnienie pojęcia symbolu jako nośnika ukrytych znaczeń i roli symboliki w literaturze apokaliptycznej.

3. Nauczyciel prosi chętnych uczniów o głośne „aktorskie” odczytanie fragmentów Apokalipsy św. Jana z sekcji „Przeczytaj”. W tym czasie pozostali uczniowie zapisują wychwycone przez siebie, pojawiające się w tekście postaci, rzeczy i wydarzenia o charakterze symbolicznym.

4. Praca z multimedium. Nauczyciel prosi uczniów, by wcielili się w role biblistów, badających ukryte znaczenia i odnaleźli wypisane wcześniej symbole w multimedium – sprawdzili, czy słowa, które uznali za symbole, zostały w multimedium uwzględnione. Następnie nauczyciel pyta, czy wypisali jakieś słowa, których nie odnaleźli w schemacie, a jeśli tak, to dlaczego uznali je za symboliczne.

5. Praca z tekstem i multimedium. Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie Polecenia 1: W przywołanych fragmentach Apokalipsy św. Jana odszukaj cztery symbole wymienione w multimedium i zanotuj, jakie jest znaczenie danego symbolu w księdze biblijnej. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udziela też uczniom informacji zwrotnej.

6. Nauczyciel prosi o wykonanie Polecenia 2. Wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a inni uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udziela też uczniom informacji zwrotnej.

7. Twórcza praca z multimedium. Uczniowie dobierają się w pary, losują jedną z kategorii symboli i piszą krótkie „proroctwo” – fragment apokaliptycznej wizji, nasyconej wybraną symboliką i stylizowanej na biblijną (teksty mogą mieć też charakter satyryczny.) Następnie każda para (jej przedstawiciel) odczytuje na głos swój fragment.

8. Uczniowie dzielą się na 2 zespoły i wykonują ćwiczenia – zespół 1 ćwiczenie 1, 3, 5, 7, zespół 2 ćwiczenia 2, 4, 6, 8 z sekcji „Sprawdź się”. Przedstawiciele obu zespołów prezentują odpowiedzi, a inni uczniowie zgadzają się lub podejmują dyskusję. Ostatecznie nauczyciel komentuje rezultaty każdego z zadań.

Faza podsumowująca:

1. Nauczycie pyta uczniów, jakie wydarzenia i postacie występujące w Apokalipsie św. Jana pojawiły się w potocznym języku, w literaturze, sztuce, filmie lub grach komputerowych (Czterech Jeźdźców, Nierządnica Babilońska, Gwiazda Piołun, Abaddon, siedem pieczęci, Gog i Magog, Armagedon, Sąd Ostateczny, Smok i Bestia, której liczba to 666).

2. Nauczyciel zachęca uczniów do samodzielnego sprawdzenia, jak symbole wydarzenia i postacie Apokalipsy św. Jana funkcjonują w kulturze wysokiej i popularnej.

Praca domowa:

1. Napisz, jak rozumiesz znaczenie wizji św. Jana, zawartej w dwudziestym pierwszym rozdziale Apokalipsy. Własnymi słowami określ, czym jest Nowe Jeruzalem.

2. Uczniowie wybierają jeden z apokaliptycznych symboli i „tropią”, jak funkcjonuje on w kulturze (mogą zapisać wyniki swojego „dochodzenia” i udostępnić je klasie on‑line).

3. Uczniowie oglądają istotny w historii kina film powiązany z tematem apokalipsy (np. Siódma pieczęć, Czas Apokalipsy).

Materiały pomocnicze:

• Polonista w szkole, pod red. A. Janus‑Sitarz, Kraków 2004.

• Michał J. Wojciechowski: Apokalipsa świętego Jana. Objawienie, a nie tajemnica, Częstochowa: Edycja Świętego Pawła, 2012.

• Michał Czajkowski, Ostatnie proroctwo w: Ewangelia św. Jana, Listy Powszechne, Apokalipsa, Janusz Frankowski (red.), Warszawa 1992.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Schemat” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.