Dla nauczyciela

Autor: Anna Juwan

Przedmiot: Biologia

Temat: Równowaga ekosystemu – homeostaza

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
X. Ekologia. Uczeń:
15) wyjaśnia przepływ energii i obieg materii w ekosystemie;
17) przedstawia sukcesję jako proces przemiany ekosystemu w czasie, skutkujący zmianą składu gatunkowego.
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
XVII. Ekologia.
3. Ekologia ekosystemu. Ochrona i gospodarka ekosystemami. Uczeń:
8) wyjaśnia przepływ energii i obieg materii w ekosystemie;
10) przedstawia sukcesję jako proces przemiany ekosystemu w czasie skutkujący bogaceniem się układu w węgiel i azot oraz zmianą składu gatunkowego; rozróżnia sukcesję pierwotną i wtórną.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

  • Wyjaśnisz, czym jest ekosystem.

  • Przeanalizujesz pojęcie homeostazy ekosystemu.

  • Scharakteryzujesz mechanizmy utrzymujące homeostazę.

  • Przeanalizujesz metody samoregulacji wśród organizmów.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem komputera;

  • rozmowa kierowana;

  • ćwiczenia interaktywne;

  • gra dydaktyczna;

  • mapa myśli;

  • śniegowa kula.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Równowaga ekosystemu – homeostaza”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 1 z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

  1. Nauczyciel wyświetla cele zajęć z sekcji „Wprowadzenie”, a następnie wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

  2. Rozmowa wprowadzająca. Nauczyciel zapisuje na tablicy następujące pytania:
    – Czym jest ekosystem?
    – Czym jest homeostaza?
    Uczniowie, pracując w parach, wspólnie przygotowują odpowiedzi na zadane pytania. Chętni wypowiadają się na forum klasy. Nauczyciel podsumowuje odpowiedzi uczniów.

Faza realizacyjna:

  1. Praca w parach z treścią e‑materiału. Uczniowie na podstawie przeczytanego tekstu układają pytania do quizu dla innych par. Nauczyciel wraz z uczniami określa zasady rywalizacji i punktowania dobrych odpowiedzi (np. gra na czas lub na liczbę poprawnych odpowiedzi). Przeprowadzenie gry w klasie. Nauczyciel lub wybrany uczeń dba o prawidłowy przebieg quizu zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami.

  2. Praca z multimedium. Uczniowie generują mapę myśli i wykonują polecenie nr 1 z sekcji „Mapa myśli” – uzupełniają mapę myśli o przykłady samoregulacji występujących na różnych poziomach biosfery, a następnie wyjaśniają, dlaczego procesy samoregulacji na wyższych poziomach przebiegają wolniej i mniej dokładnie. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją.

  3. Uczniowie wykonują polecenia nr 2 i 3 oraz ćwiczenia nr 7 i 8 metodą kuli śniegowej.
    Nauczyciel objaśnia wspomnianą wyżej metodę i wynikające z niej kolejne etapy pracy:
    1) najpierw uczniowie będą indywidualnie opracowywać odpowiedzi na zadane pytania;
    2) potem połączą się w pary i porównają swoje propozycje, a na osobnej kartce zapiszą wspólne odpowiedzi;
    3) kolejnym krokiem będzie połączenie się par w czwórki, które – jak poprzednio – skonfrontują swoje odpowiedzi;
    4) na koniec uczniowie utworzą 8‑osobowe zespoły i znów porównają swoje propozycje.

Faza podsumowująca:

  1. Uczniowie rozwiązują ćwiczenie nr 3 (typu „prawda/fałsz”) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie przygotowują podobne zadanie dla osoby z pary: wymyślają trzy prawdziwe lub fałszywe zdania dotyczące tematu lekcji. Uczniowie wykonują ćwiczenie otrzymane od kolegi lub koleżanki.

  2. Nauczyciel wyświetla treści zawarte w sekcji „Wprowadzenie” i na ich podstawie dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji. Wyjaśnia także wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

  1. Wykonaj ćwiczenia nr 2, 4, 5 i 6 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

  • Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

  • „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

  • Nauczyciel może wykorzystać medium zamieszczone w sekcji „Mapa myśli” do podsumowania lekcji.

Sprawdź się