Scenariusz zajęć

Autor: Wioleta Kopek‑Putała

Przedmiot: chemia

Temat lekcji: Reakcje charakterystyczne anionów: bromowych, chlorkowych oraz jodowych

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Wymagania ogólne

Zakres podstawowy i rozszerzony

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

1) opisuje właściwości substancji i wyjaśnia przebieg procesów chemicznych;

5) wykorzystuje wiedzę i dostępne informacje do rozwiązywania problemów chemicznych z zastosowaniem podstaw metody naukowej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• klasyfikuje aniony do grup analitycznych wg Bunsena;

• omawia reakcje charakterystyczne wybranych anionów I grupy analitycznej (chlorkowy, bromkowy oraz jodkowy);

• wykonuje reakcje wybranych anionów I grupy analitycznej z jonami AgIndeks górny +⁺ oraz BaIndeks górny 2+²⁺;

• wykonuje reakcje charakterystyczne wybranych anionów: chlorkowy, bromkowy oraz jodkowy;

• zapisuje równania reakcji charakterystycznych anionów: chlorkowy, bromkowy oraz jodkowy.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna;

• problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• dyskusja dydaktyczna;

• analiza materiału źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• wirtualne laboratorium;

• eksperyment - pokaz uczniowski;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do Internetu;

• słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica;

• rzutnik multimedialny;

• pisak/kreda.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje pytanie: Jak wykryć obecność jonu w próbce?

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów – nauczyciel zadaje pytania: Ile jest grup analitycznych anionów? Który gaz ma charakterystyczny, ostry, duszący zapach?

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy czteroosobowe, rozdaje karty pracy (materiał pomocniczy) i przydziela jeden anion do analizy. Nauczyciel czuwa nad tym, aby wszystkie jony były równomiernie reprezentowane w klasie.

2. Wirtualne laboratorium – możliwość obserwacji barwy powstałych osadów, możliwość zobaczenia zapisu równania reakcji. Po wybraniu zadaniem uczniów jest przeprowadzenie analizy anionu w wirtualnym laboratorium zgodnie z instrukcję zawartą w medium oraz uzupełnienie kart pracy, zapisanie równań reakcji chemicznych przeprowadzanych analiz. Nauczyciel czuwa nad poprawnością analiz w grupach.

3. Po wykonaniu zadania następuje rotacja w grupach tak, aby w nowo powstałych grupach znalazł się przedstawiciel każdego jonu.

4. Po skończonej pracy na forum klasy liderzy grup sprawozdają efekty z analizy, a nauczyciel kontroluje poprawność merytoryczną.

5. Eksperyment – pokaz uczniowski. Nauczyciel wybiera 3 uczniów do roli asystenta. Każdy z nich będzie identyfikował na forum klasy wskazany anion wg instrukcji z wirtualnego laboratorium: uczeń 1 – identyfikacja jonów chlorkowych; uczeń 2 – identyfikacja jonów jodkowych; uczeń 3 – identyfikacja jonów bromkowych. Nauczyciel przygotowuje odpowiednie szkło i sprzęt laboratoryjny i odczynniki chemiczne (roztwory: chlorku sodu, bromku potasu, jodku potasu, azotanu(V) srebra(I), chlorku baru, azotanu(V) ołowiu(II)) oraz monitoruje pracę asystentów, wspiera ich.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów, zadając przykładowe pytania: Jak dzielą się aniony na grupy analityczne wg Bunsena? Na czym polega analiza jakościowa?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłem/łam...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują ćwiczenia z e- materiału – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Medium można zastosować podczas tematów z reakcji anionów z jonami AgIndeks górny +⁺ oraz BaIndeks górny 2+²⁺, jako formę częściowego podsumowania wiadomości z analizy jonów lub podczas określania jak wykryć obecność anionu w próbce.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jak dzielą się aniony na grupy analityczne wg Bunsena?

• Na czym polega analiza jakościowa?

2. Nauczyciel do pokazu uczniowskiego przygotowuje sprzęt i szkło laboratoryjne oraz odczynniki chemiczne wg instrukcji w wirtualnym laboratorium.

3. Karta pracy ucznia: