Autor: Tomasz Mazur

Temat: Kurs logiki: lekcja 32. Błędy w rozumowaniach: błąd nieformalny (materialny). Część 2: Ekwiwokacja i błędne koło w rozumowaniu

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Pogłębisz rozumienie nieformalnego błędu w rozumowaniu.

• Poznasz dwa inne, typowe, nieformalne błędy rozumowania: ekwiwokację i błędne koło w dowodzeniu.

• Poćwiczysz rozpoznawanie tych błędów w określonych tekstach i kontekstach.

Cele operacyjne. Uczeń:

• pogłębia rozumienie nieformalnych błędów w rozumowaniu.

• poznaje błędy logiczne: ekwiwokację i błędne koło;

• wyjaśnia, na czym polegają błędy ekwiwokacji i błędnego koła;

• rozpoznaje te błędy m.in. w wypowiedziach codziennych, tekstach, reklamach.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

Nauczyciel prosi uczniów, żeby  obejrzeli w internecie skecz Kabaretu Dudek zatytułowany Sęk. Zadaniem uczniów jest wyjaśnienie powodów nieporozumienia ukazanego w skeczu oraz głównego źródła efektu humorystycznego.

Faza wstępna

1. Podanie tematu i celu lekcji.

2. Nauczyciel prosi ochotników o przedstawienie wyników pracy domowej. Komentuje usłyszane odpowiedzi, naprowadzając klasę na problem dwuznaczności pewnych używanych przez nas na co dzień słów i tego, co się dzieje, kiedy wplatamy taką dwuznaczność w nasze rozumowanie.

Faza realizacyjna

1. Prowadzący zajęcia dobiera uczniów w pary. Zadaniem każdej z nich jest przygotowanie krótkiego skeczu, podobnego do wystąpienia Kabaretu Dudek, tak  żeby centralnym punktem skeczu była dwuznaczność jakiegoś słowa.

2. Nauczyciel prosi ochotników, żeby przedstawili swoje skecze. Każdą prezentację komentuje, wprowadzając pojęcie ekwiwokacji i rozważając z klasą, do jakiego zwodniczego rozumowania dana dwuznaczność mogłaby być użyta.

3. Uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału. Nauczyciel komentuje najważniejsze punkty, upewniając się, czy uczniowie dobrze je rozumieją.

Praca domowa:

1. Każdy uczeń ma za zadanie przez tydzień obserwować rozgrywające się w przestrzeni publicznej rozmowy, starając się ocenić, czy zawierają one ekwiwokacje lub błędne koła. Przykłady takich błędów zapisuje w zeszycie.

Materiały pomocnicze:

• Drozdowicz Z., Czego powinni nauczyć się filozofowie i czego mogą oni nauczyć innych?, w: „Filo‑Sofija” 26(2014/3), s. 29–40.

• Ziembiński Z., Logika praktyczna, Warszawa 1998.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Przeczytaj” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.