Scenariusz lekcji

Autor: Sylwia Brawata

Temat: Przekształcenia łodyg i ich funkcje

Grupa docelowa: III etap edukacyjny – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Omówisz funkcje łodygi u roślin.

• Przedstawisz przekształcenia łodyg oraz ich funkcje.

• Porównasz kłącza i rozłogi.

• Wskażesz różnice między cierniem a kolcem.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• dyskusja;

• ćwiczenia interaktywne;

• obserwacja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• okazy przekształceń łodyg: wąsy czepne grochu, ciernie tarniny, gałęziaki szparaga pierzastego (asparagusa), dostępne gatunki kaktusów, kłącze imbiru, cebula biała i czerwona, bulwa ziemniaka.

Przebieg zajęć

Faza wstępna

1. Nauczyciel prosi chętnych uczniów, aby na podstawie dotychczas zdobytej wiedzy zdefiniowali pojęcie łodygi i określili jej funkcje. Klasa ocenia poprawność ich odpowiedzi, koryguje lub uzupełnia je. Nauczyciel zapisuje na tablicy definicję sformułowaną przez uczniów.

2. Nauczyciel prezentuje wąsy czepne grochu, ciernie tarniny, gałęziaki szparaga pierzastego (asparagusa), ciernie dostępnych gatunków kaktusów, kłącze imbiru, bulwę ziemniaka. Prosi uczniów, żeby przyjrzeli się wszystkim okazom i określili ich wspólną cechę. Podsumowuje wypowiedzi uczniów i wyjaśnia, że wszystkie przedstawione okazy są przekształceniami łodyg.

3. Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z dwoma pierwszymi fragmentami e‑materiału w sekcji „Przeczytaj” – „Łodyga jako organ” oraz „Funkcje łodyg”. Konfrontują z nimi wypracowaną na początku lekcji, zapisaną na tablicy, definicję łodygi. W razie potrzeby korygują ją.

2. Nauczyciel dzieli uczniów na osiem grup. Zadaniem każdego zespołu jest przygotowanie krótkiej prezentacji na przydzielony temat dot. przekształceń łodyg:

• grupa I – wąsy;

• grupa II – ciernie;

• grupa III – gałęziaki;

• grupa IV – łodygi sukulentów łodygowych;

• grupa V – kłącza;

• grupa VI – cebule;

• grupa VII – bulwy;

• grupa VIII – rozłogi.

Prezentacja ustna przygotowana na podstawie tekstu zamieszczonego w sekcji „Przeczytaj” oraz zasobów internetowych powinna zawierać ogólną charakterystykę danego przekształcenia, określać jego funkcje oraz przedstawiać co najmniej pięć zdjęć jego przykładów u różnych gatunków.

3. Grupy prezentują wyniki swojej pracy. Nauczyciel ocenia poprawność każdej prezentacji, wskazuje błędy, uzupełnia brakujące informacje.

4. Nauczyciel wyświetla film pt. „Przekształcenia łodyg i ich funkcje”. Uczniowie w parach wykonują polecenia. Po upływie wyznaczonego czasu wybrane pary prezentują swoje odpowiedzi na forum klasy.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel bierze kolejne okazy przekształceń łodyg i wręcza je wybranym uczniom – ich zadaniem jest nazwanie danej modyfikacji i wymienienie pełnionych przez nią funkcji.

2. Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań: „Dziś nauczyłem/nauczyłam się…”, „Zrozumiałem/zrozumiałam, że…”, „Zaskoczyło mnie…”, „Dowiedziałem/dowiedziałam się…”.

Praca domowa

Przeanalizuj grafikę interaktywną przedstawiającą części podziemne ziemniaka, a następnie wykonaj odnoszące się do niej polecenia.

Materiały pomocnicze:

• Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania filmu

Nauczyciel może wykorzystać film pt. „Przekształcenia łodyg i ich funkcje” w fazie wstępnej lekcji, aby wprowadzić uczniów w temat zajęć.