Imię i nazwisko autora: Małgorzata Karska, Maxim Ushakov

Przedmiot: Język obcy nowożytny nauczany jako drugi – język rosyjski

Temat zajęć: Привет! / Cześć!

Grupa docelowa: II etap edukacyjny, klasa VII, poziom A1

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• poznaje część liter alfabetu rosyjskiego, dzięki czemu potrafi przeczytać wyrazy napisane w tym języku oraz zapisać je przy użyciu klawiatury;

• uczy się rozpoznawać znaczenie niektórych rosyjskich wyrazów dzięki ich podobieństwu do języka polskiego;

• potrafi przywitać się się z kolegą, przedstawić się, zapytać kolegę, jak się nazywa i odpowiadać na to pytanie.

Cele motywacyjne:

Uczeń:

• odczuwa pozytywne emocje, związane z możliwością czytania i pisania wyrazów zapisanych innym alfabetem niż ten, którym posługiwał się dotychczas;

• zaspokaja potrzebę ciekawości.

Strategie uczenia się:

• strategie pamięciowe – tworzenie asocjacji i kojarzenie pojęć, używanie obrazu i dźwięku (wprowadzanie słów i zwrotów do kontekstu sytuacyjnego, używanie skojarzeń wzrokowych, odtwarzanie dźwięków z pamięci, porównywanie dźwięków języka polskiego do dźwięków języka rosyjskiego), umiejscawianie nowych słów w kontekście (rymowanka), grupowanie słów w różne kategorie;

• strategie kognitywne – porównywanie języka obcego z ojczystym na poziomie dźwięków, wyrazów, zwrotów;

• strategie kompensacyjne – odgadywanie znaczenia na podstawie znajomości języka polskiego;

• strategie afektywne – motywowanie do nauki poprzez zainteresowanie odmiennym alfabetem i wprowadzenie elementów kulturowych;

• strategie społeczne – współpraca z innymi osobami (współpraca z kolegami na tym samym poziomie).

Metody nauczania:

• podająca,

• eksponująca,

• kognitywna,

• audiolingwalna,

• programowana.

Techniki nauczania:

• wyjaśnienie,

• ćwiczenia przedmiotowe,

• udzielanie objaśnień i komentarzy,

• powtórzenia w formie ustnej (drilling),

• z użyciem komputera, techniki multimedialne.

Formy zajęć:

• praca indywidualna,

• praca w parach,

• praca chórem na głos.

Środki dydaktyczne:

• komputer z dostępem do internetu i możliwością odtwarzania dźwięku.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca:

• Lekcję warto rozpocząć od ogólnych informacji o języku rosyjskim – jest to jeden z oficjalnych języków ONZ (razem z angielskim, francuskim, hiszpańskim, chińskim, arabskim), plasuje się w pierwszej dziesiątce najczęściej używanych języków na świecie, jest rozpowszechniony w krajach byłego ZSRR, a nawet w tak odległych miejscach jak Izrael czy USA. Nauczyciel może wyświetlić na ekranie mapę i wskazać kraje, o których mowa.

• Następnie warto wspomnieć, że język rosyjski i polski należą do tej samej, słowiańskiej grupy językowej, niemniej ich zapis oparty jest na innych alfabetach. Nauczyciel zapoznaje uczniów z ciekawostką dotyczącą pochodzenia alfabetu rosyjskiego, może również pokazać na mapie kraje, w których pismo oparte jest na alfabecie rosyjskim. Można także wspomnieć, że ze względu na wspólne pochodzenie niektóre słowa będą brzmiały podobnie do polskiego, a niektóre litery będą tak samo zapisywane.

• W celu ilustracji nauczyciel może wyświetlić na ekranie materiał z sekcji „Przeczytaj i posłuchaj” i zapytać uczniów, które litery są w stanie przeczytać. Następnie może wyjaśnić, że niektóre litery rzeczywiście będą czytane tak jak polskie, ale niektóre inaczej.

Faza realizacyjna:

1. Wprowadzenie wybranych liter rosyjskich za pomocą grafik i materiału audio z części „Przeczytaj i posłuchaj”:

• Nauczyciel wyświetla na ekranie tablicy multimedialnej grafikę przedstawiającą litery oraz uruchamia audio. Uczniowie wraz z nauczycielem powtarzają chórem za lektorem na głos poszczególne głoski oraz wyrazy rozpoczynające się na te głoski. Podczas wprowadzania głoski л nauczyciel objaśnia jej specyficzną artykulację, posiłkując się zamieszczonym w lekcji komentarzem oraz ilustruje go, na przykład za pomocą podanego w materiale nagrania, którego treść uczniowie dwukrotnie powtarzają za lektorem (Płynie Wisła płynie po polskiej krainie – czytane po polsku, Płynie Wisła płynie po polskiej krainie – czytane „z rosyjskim ł”). Po dwukrotnym powtórzeniu wszystkich głosek można wprowadzić ćwiczenia ustne utrwalające.

  • Propozycja pierwsza: uczniowie pracują na głos, chórem. Na ekranie tablicy lub na komputerach uczniów pozostaje wyświetlona grafika ilustrująca litery. Nauczyciel prosi o przeczytanie ich w rzędach poziomych, następnie w wybranych rzędach pionowych, następnie co drugą literę w rzędach poziomych lub pionowych.

  • Propozycja druga: uczniowie pracują w parach. Nauczyciel rozdaje wcześniej przygotowane kartoniki z wydrukowanymi literami, komplet na parę: б, в, г, д, е, ё, ж, з, и, й, л, о, п, р, с, т, а × 3, к × 2, м × 2, н × 2. Następnie podaje na głos słowa wprowadzane na lekcji (жаба, сок, йогурт, рак, загадка, банан itd.), a uczniowie układają je z liter. Po ułożeniu słowa zgłaszają gotowość, nauczyciel podchodzi, a uczniowie czytają ułożone słowo.

  • Inna propozycja – nauczyciel wyświetla na ekranie ilustracje poszczególnych słów, a uczniowie, pracując w parach, układają wyrazy z rozdanych kartoników. Po ułożeniu słowa zgłaszają gotowość, nauczyciel podchodzi, a uczniowie czytają rozwiązanie. Podczas wykonywania ćwiczeń nauczyciel chodzi między ławkami, udziela uczniom pozytywnych komentarzy i w razie potrzeby pomaga w dopasowaniu właściwych liter.

• Następnie uczniowie wykonują ćwiczenia do sekcji „Przeczytaj i posłuchaj”. Ćwiczenia nr 1, 2 i 3 mogą być dodatkowo utrwalane ustnie według zaproponowanego wcześniej schematu: nauczyciel odczytuje na głos wyrazy w dowolnej kolejności, a uczniowie, pracując w parach, układają je z rozdanych kartoników. Po ułożeniu słowa zgłaszają gotowość, nauczyciel podchodzi, a uczniowie czytają rozwiązanie. Inną propozycją jest rozdanie przygotowanych wcześniej kartek (jedna na parę) z nazwami 6–8 wyrazów występujących w ćwiczeniach, w których opuszczona była jakaś litera, np. зага___ка, ___анан. Uczniowie, korzystając z wcześniejszych kart, dopasowują opuszczoną literę, po czym zgłaszają wykonanie ćwiczenia; nauczyciel podchodzi, a uczniowie na zmianę czytają rozwiązanie.

2. Wprowadzenie pierwszych wyrażeń komunikacyjnych – powitanie, przedstawienie się, pytanie kolegi o imię:

• Po wysłuchaniu materiału ilustrującego powitanie, przedstawienie się, pytanie kolegi o imię uczniowie powtarzają zdania chórem za lektorem, najpierw w sekwencjach – Привет!/ Меня зовут Антон. /А как тебя зовут? – a następnie w całości. Po powtórzeniu za lektorem wszystkich zdań można zaproponować zadanie ustne komunikacyjne. Uczniowie „podstawiają” swoje imiona, rozgrywają dialogi w parach z kolegami siedzącymi w ławce za, przed lub obok. Ćwiczenie nr 4 w sekcji „Przeczytaj i posłuchaj” także może być dodatkowo utrwalane ustnie. Nauczyciel może przygotować karty z sylabami tworzącymi 6–8 imion (przykładowo: Ан тон И ра Ви ка), komplet na parę. Następnie wyświetla na ekranie zdjęcia postaci (mogą to być zdjęcia osób wykorzystane w lekcji lub inne) i wypowiada zdanie: Его зовут Дима, Её зовут Анна. Zadaniem uczniów jest ułożenie imion z podanych sylab. Przykładowe imiona, które mogą być wykorzystane w lekcji: Антон, Дима, Вадим, Максим, Иван, Денис, Степан, Артём, Андрей, Никита, Лена, Нина, Анна, Ева, Тамара, Полина, Ирина, Ира, Елена, Вероника, Вика.

3. Zapoznanie z materiałem multimedialnym – piosenka:

• Uczniowie słuchają piosenki i oglądają towarzyszącą jej animację. Następnie starają się śpiewać lub powtarzać rytmicznie chórem za wykonawcą usłyszane dźwięki i słowa, patrząc jednocześnie na ekran. Rekomenduje się, aby powtarzanie/czytanie następowało z niewielkim, około sekundowym opóźnieniem, tak aby wzorzec artykulacyjny nieco „wyprzedzał” ucznia. Przy pierwszym powtarzaniu nauczyciel uważnie słucha uczniów i w przypadku trudności lub błędów w wymowie i akcencie zatrzymuje nagranie, krótko objaśnia problem, podaje prawidłowe brzmienie słowa, po czym prosi uczniów o jego ponowne powtarzanie chórem. Przy trzecim–czwartym odtworzeniu nauczyciel może wyłączyć dźwięk i poprosić, aby uczniowie, patrząc na ekran, czytali chórem wyświetlane podpisy, zachowując zasady artykulacji rosyjskiej i prawidłowy akcent.

• Następnie uczniowie wykonują ćwiczenia do multimedium. Dodatkowo rozwiązania mogą być odczytywane na głos. Przykładowy schemat pracy: nauczyciel dzieli klasę na dwie grupy. Ćwiczenie nr 1 – grupa pierwsza czyta pierwsze słowo z rozwiązania, grupa druga – drugie itd. Ćwiczenie nr 2 – grupa pierwsza czyta w kolejności słowa, które oznaczają zwierzęta, grupa druga – słowa, które nie oznaczają zwierząt. Ćwiczenie nr 3 może być wykonane w trzyosobowych zespołach w formie zabawy „w węża”: uczeń pierwszy czyta słowo волк, uczeń drugi: волк, нож, uczeń trzeci: волк, нож, лодка. Dalej następuje zamiana kolejności uczniów, uczeń trzeci czyta йогурт, uczeń drugi йогурт, игла, uczeń pierwszy йогурт, игла, дом.

4. Utrwalenie materiału w sekcji „Sprawdź się”:

• Uczniowie, samodzielnie lub w parach, wykonują zadania. Wybrane ćwiczenia mogą być trenowane także ustnie, na przykład ćwiczenie nr 1. Uczniowie pracują w parach, korzystając z kart z literami. Nauczyciel wypowiada na głos wyrazy (użyte w ćwiczeniu lub inne występujące w lekcji), uczniowie, na zmianę, podnoszą do góry literę, od której zaczyna się wyraz. Warto także poświęcić nieco czasu na trenowanie akcentu. Nauczyciel rozdaje wydruki słów (8–10 przykładów), odczytuje je w dość wolnym tempie i prosi uczniów o zaznaczenie akcentu, przypominając na tablicy prawidłowy sposób jego oznaczania. Następnie pyta: Банан. Где ударение? Uczniowie mogą odpowiadać wspólnie: „nа а” . Первое или второе? Przy tym pytaniu nauczyciel może wspomagać się gestem, pokazując na palcach 1 lub 2. Uczniowie mogą odpowiadać w języku polskim lub próbować robić to po rosyjsku. Jeśli wybrzmi nieprawidłowa odpowiedź, nauczyciel może poprosić, aby uczniowie, wspólnie z nim, przeczytali, jak brzmiałoby słowo z tak postawionym akcentem. Uświadamia w ten sposób różnicę w wymowie głoski akcentowanej i nieakcentowanej. Następnie raz jeszcze wszyscy czytają prawidłowy wzorzec.

• Ćwiczenie nr 6 może zostać rozszerzone w następujący sposób. Chętny uczeń wypowiada po rosyjsku dowolne słowo poznane na lekcji, a zadaniem pozostałych uczniów jest zapisanie go za pomocą rosyjskiej klawiatury. W ten sposób można przetrenować 3–5 słów. Nauczyciel chodzi między ławkami i weryfikuje poprawność, udziela pozytywnego komentarza zwrotnego, a w razie trudności pomaga uczniom.

Faza podsumowująca:

• Uczniowie witają się w parach, przedstawiają, pytają o imię. Za pomocą klawiatury zapisują brzmienie imienia swojego i kolegi w parze. Jeśli uczeń nie zna litery, za pomocą której zapisze imię, nauczyciel pomaga i wskazuje, jakiej innej poznanej litery może użyć, aby zapisać imię w sposób w miarę zbliżony do jego brzmienia. Jeśli litera jest nie do zastąpienia, np. Х (H), może podpowiedzieć rozwiązanie, objaśniając, że litera będzie wprowadzana na kolejnej lekcji.

Praca domowa:

• Zadania nr 7 i 8 z części „Sprawdź się”. Są to ćwiczenia otwarte. Nauczyciel może poprosić o przesłanie zrzutów ekranu z rozwiązaniem za pomocą platformy lub aplikacji, która jest wykorzystywana w szkole. Ponieważ jest to początek przygody uczniów z językiem rosyjskim, nie zaleca się wystawiać ocen innych niż bardzo dobre lub plusy. Jeśli liczba popełnionych usterek była znaczna, nauczyciel może w komentarzu zwrotnym wytłumaczyć, na czym polegały błędy i poprosić o powtórne wykonanie zadania. Warto, aby zadanie po poprawieniu zostało nagrodzone oceną bardzo dobrą lub plusem.

Materiały pomocnicze:

• Kartoniki z literami, wykonane samodzielnie przez nauczyciela (jeden komplet na parę): б, в, г, д, е,ё, ж, з, и, й, л, о, п, р, с, т, а × 3, к × 2, м × 2, н × 2.

• Przygotowane przez nauczyciela kartki (jedna na parę) z nazwami 6–8 wyrazów występującymi w ćwiczeniach, w których opuszczona była jedna litera, np. зага___ка, ___анан + litery użyte w punkcie 1.

• Przygotowane przez nauczyciela karty z sylabami tworzącymi 6–8 imion (komplet na parę). Przykładowe imiona do wykorzystania: Антон, Дима, Вадим, Максим, Иван, Денис, Степан, Артём, Андрей, Никита, Лена, Нина, Анна, Ева, Тамара, Полина, Ирина, Ира, Елена, Вероника, Вика.

• Przygotowane przez nauczyciela karki (8–10 wyrazów, jeden wydruk na osobę) do oznaczania akcentu. Przykładowe wyrazy: ананас, банан, жаба, павиан, геккон, трава, загадка, жаба, лодка, игла.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:

• W trakcie lekcji uczniowie słuchają, powtarzają rytmicznie lub śpiewają oraz czytają słowa.

• Po lekcji materiał może być wykorzystany jako wzorzec do pisania na klawiaturze oraz do treningu czytania.

• Dodatkowo uczeń może samodzielnie słuchać i śpiewać/powtarzać rytmicznie piosenkę, naśladując poprawną wymowę wykonawcy.