Dla nauczyciela

Numer e‑materiału: 3.4.6.7

Imię i nazwisko autora: Paweł Przywara

Przedmiot: język obcy nowożytny - język niemiecki

Temat zajęć: Zucker, unser Feind. Abitraining/Cukier, nasz wróg. Trening maturalny

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, szkoła ponadpodstawowa, klasa IV, zakres rozszerzony B2+/C1.

Cele ogólne lekcji:

Umiejętność wypowiadania się na temat odżywiania oraz udzielania rad związanych z właściwym pakowaniem walizki.
Utrwalenie słownictwa oraz wybranych zagadnień gramatycznych.
Trening strategii egzaminacyjnych.

Podstawa programowa:

Podstawa programowa – wariant III.1.R Język obcy nowożytny nauczany jako pierwszy (kontynuacja 1. języka obcego nowożytnego ze szkoły podstawowej – kształcenie w zakresie rozszerzonym)

Cele kształcenia – wymagania ogólne

I. Znajomość środków językowych. Uczeń posługuje się bogatym zasobem środków językowych (leksykalnych – w tym związków frazeologicznych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiającym realizację pozostałych wymagań ogólnych w zakresie tematów wskazanych w wymaganiach szczegółowych.

II. Rozumienie wypowiedzi. Uczeń rozumie różnorodne złożone wypowiedzi ustne wypowiadane w naturalnym tempie oraz różnorodne złożone wypowiedzi pisemne, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.

III. Tworzenie wypowiedzi. Uczeń samodzielnie tworzy w miarę złożone, spójne i logiczne, płynne wypowiedzi ustne oraz w miarę złożone, bogate pod względem treści, spójne i logiczne wypowiedzi pisemne, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.

IV. Reagowanie na wypowiedzi. Uczeń uczestniczy w rozmowie i reaguje ustnie w różnorodnych, również złożonych i nietypowych sytuacjach oraz reaguje w formie w miarę złożonego tekstu pisanego w różnorodnych sytuacjach, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.

V. Przetwarzanie wypowiedzi. Uczeń zmienia formę przekazu ustnego lub pisemnego w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Uczeń posługuje się bogatym zasobem środków językowych (leksykalnych – w tym związków frazeologicznych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiającym realizację pozostałych wymagań ogólnych w zakresie następujących tematów:

6) żywienie (np. artykuły spożywcze, posiłki i ich przygotowywanie, nawyki żywieniowe – w tym diety, zaburzenia odżywiania, lokale gastronomiczne);

7) zakupy i usługi (np. rodzaje sklepów, towary i ich cechy, sprzedawanie i kupowanie, finanse, promocja i reklama, korzystanie z usług – w tym usług bankowych i ubezpieczeniowych, reklamacja, prawa konsumenta);

8) podróżowanie i turystyka (np. środki transportu i korzystanie z nich, orientacja w terenie, baza noclegowa, wycieczki, zwiedzanie, awarie i wypadki w podróży, ruch uliczny, bezpieczeństwo w podróży);

II. Uczeń rozumie różnorodne złożone wypowiedzi ustne wypowiadane w naturalnym tempie:

2) określa główną myśl wypowiedzi lub fragmentu wypowiedzi;

3) określa intencje, nastawienie i postawy nadawcy/autora wypowiedzi;

5) znajduje w wypowiedzi określone informacje;

III. Uczeń rozumie różnorodne złożone wypowiedzi pisemne:

1) określa główną myśl tekstu lub fragmentu tekstu;

4) znajduje w tekście określone informacje;

5) rozpoznaje związki między poszczególnymi częściami tekstu;

IV. Uczeń tworzy w miarę złożone, spójne i logiczne, płynne wypowiedzi ustne:

1) opisuje ludzi, zwierzęta, przedmioty, miejsca i zjawiska;

2) opowiada o czynnościach, doświadczeniach i wydarzeniach z przeszłości i teraźniejszości;

3) przedstawia fakty z przeszłości i teraźniejszości;

6) wyraża i uzasadnia swoje opinie i poglądy, przedstawia i ustosunkowuje się do opinii i poglądów innych osób;

V. Uczeń tworzy w miarę złożone, bogate pod względem treści, spójne i logiczne wypowiedzi pisemne (np. e‑mail, list prywatny, list formalny – w tym list motywacyjny, życiorys, CV, wpis na blogu, opowiadanie, recenzję, artykuł, rozprawkę):

6) wyraża i uzasadnia swoje opinie i poglądy, przedstawia i ustosunkowuje się do opinii i poglądów innych osób;

11) przedstawia sposób postępowania (np. udziela instrukcji, wskazówek, określa zasady, objaśnia procedury związane z załatwianiem spraw w instytucjach);

12) stosuje zasady konstruowania tekstów o różnym charakterze;

13) stosuje formalny lub nieformalny styl wypowiedzi adekwatnie do sytuacji.

VI. Uczeń reaguje ustnie w różnorodnych, również złożonych i nietypowych sytuacjach:

3) uzyskuje i przekazuje informacje i wyjaśnienia;

8) proponuje, przyjmuje i odrzuca propozycje, zachęca; prowadzi negocjacje;

11) ostrzega, nakazuje, zakazuje, instruuje;

15) dostosowuje styl wypowiedzi do sytuacji.

VIII. Uczeń przetwarza tekst ustnie lub pisemnie:

1) przekazuje w języku obcym nowożytnym informacje zawarte w materiałach wizualnych (np. wykresach, mapach, symbolach, piktogramach) lub audiowizualnych (np. filmach, reklamach);

2) przekazuje w języku obcym nowożytnym lub w języku polskim informacje sformułowane w tym języku obcym;

3) przekazuje w języku obcym nowożytnym informacje sformułowane w języku polskim;

IX. Uczeń posiada:

1) wiedzę o krajach, społeczeństwach i kulturach społeczności, które posługują się danym językiem obcym nowożytnym oraz o kraju ojczystym, z uwzględnieniem kontekstu lokalnego, europejskiego i globalnego;

2) świadomość związku między kulturą własną i obcą oraz wrażliwość międzykulturową.

X. Uczeń dokonuje samooceny i wykorzystuje techniki samodzielnej pracy nad językiem (np. korzystanie ze słownika, poprawianie błędów, prowadzenie notatek, stosowanie mnemotechnik, korzystanie z tekstów kultury w języku obcym nowożytnym).

XII. Uczeń korzysta ze źródeł informacji w języku obcym nowożytnym (np. z encyklopedii, mediów, instrukcji obsługi), również za pomocą technologii informacyjno‑komunikacyjnych.

XIII. Uczeń stosuje strategie komunikacyjne (np. domyślanie się znaczenia wyrazów z kontekstu, identyfikowanie słów kluczy lub internacjonalizmów) i strategie kompensacyjne, w przypadku gdy nie zna lub nie pamięta wyrazu (np. upraszczanie formy wypowiedzi, zastępowanie innym wyrazem, opis, wykorzystywanie środków niewerbalnych).

XIV. Uczeń posiada świadomość językową (np. podobieństw i różnic między językami).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie uczenia się;
kompetencje matematyczne oraz w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje obywatelskie.

Cele zgodne ze zrewidowaną taksonomią celów Blooma, w tym minimum jeden cel z poziomu 3‑6 sfery kognitywnej, sformułowane w postaci SMART

Uczeń:

sprawdza znajomość słownictwa z działów Żywienie, Zakupy i usługi, Podróżowanie i turystyka i powtarza wybrane zagadnienia gramatyczne;
formułuje rady związane z odpowiednim pakowaniem walizki przed podróżą;
przedstawia argumenty przemawiające za ograniczniem nadmiernej konsumpcji cukru.

Cele motywacyjne

Uczeń:

samodzielnie dokonuje oceny swoich umiejętności językowych,
uczy się o rzeczach, które dotyczą otaczającego go świata,
zaspokaja potrzebę ciekawości i kreatywności.

Strategie uczenia się:

(w tym strategie związane z planowaniem i organizowaniem procesu uczenia się pod kątem egzaminu maturalnego oraz wzmacniające świadomość i umiejętność wykorzystania strategii egzaminacyjnych)

rozumienie informacji – czytanie tekstu tylko dla jego ogólnego zrozumienia, czytanie lub słuchanie w celu znalezienia określonych szczegółów;
dokonywanie świadomej analizy języka obcego – porównywanie struktur z językiem ojczystym, tłumaczenie słów, uogólnianie;
indywidualne organizowanie wiedzy językowej, np. robienie streszczeń i notatek, zaznaczanie, podkreślanie, zakreślanie kolorem;
automotywacja i zachęcenie do działania;
centralizowanie procesu uczenia – utrwalanie i łączenie nowych informacji z już znanymi;
sprawdzanie z pamięci: samodzielne sprawdzanie wiedzy lub odpowiadanie na pytania dotyczące materiału do opanowania;
wyjaśnianie samemu sobie: tłumaczenie, w jaki sposób nowe informacje są powiązane z już znanymi, lub wyjaśnienie kroków potrzebnych do rozwiązania problemu;
ponowne czytanie: ponowna analiza przeczytanego tekstu;
podsumowywanie: pisanie streszczeń i podsumowań (różnej długości) tekstów do opanowania;
zauważanie i poprawianie własnych błędów językowych (także poprawianie błędów innych uczniów);
zadawanie samemu sobie pytania na temat zastosowania danego słowa czy zwrotu, a następnie próba podania przykładu w różnych kontekstach, sprawdzając poprawność użycia;
słowa kluczowe i mnemotechniki: używanie słów kluczowych i tworzenie obrazów w umyśle w formie skojarzeń z materiałem słownym.

Metody/techniki nauczania:

konstruktywizm;
kognitywizm;
podająca: opis, pogadanka, praca z tekstem źródłowym, praca z audiobookiem;
aktywizująca: burza mózgów, metoda odwróconej lekcji, TED‑Talks;
kognitywna: udzielanie objaśnień (wskazówek) i komentarzy;
programowana: z użyciem komputera.

Formy zajęć:

praca indywidualna,
plenum,
praca w grupie.

Środki dydaktyczne potrzebne do realizacji lekcji:

komputer, np. laptop z dostępem do Internetu,
słowniczek,
tekst źródłowy,
multimedium (audiobook),
zestaw ćwiczeń interaktywnych.

Przebieg lekcji:

a) Faza wprowadzająca

Przy realizacji tego materiału nauczyciel może zastosować metodę odwróconej lekcji. Nauczyciel dzieli swoich podopiecznych na dwie grupy i poleca im z wyprzedzeniem opracowanie dwóch tematów poruszanych w lekcji powtórzeniowej i przygotowanie się do krótkich wystąpień w stylu TED‑Talks. Przykładowe pytania/tematy, które nauczyciel może podać do opracowania są następujące. Grupa 1 – temat: Zucker - Feind des Menschen, Zucker und seine Auswirkung auf die Gesundheit der Menschen, Warum ist Zucker so schädlich? Wie kann man den Zuckerkonsum beschränken? Grupa 2 – temat: Probleme mit dem Kofferpacken, Was benötigt man wirklich alles auf Reisen? Wie soll man vor der Reise den Koffer richtig packen? Uczniowie opracowują podane tematy w grupach.
W swojej pracy uczniowie wykorzystują przede wszystkim wspólną wiedzę i uczą się od siebie (wsparciem merytorycznym są dla uczniów zawarte w lekcji materiały – grupa 1 czyta tekst źródłowy, a grupa 2 słucha audiobooka w części multimedium).
Wskazówki dla uczniów:
a) zbierzcie kilka informacji związanych z pytaniem, przygotujcie tłumaczenia najważniejszych zwrotów, tak żebyście czuli się pewnie podczas wystąpienia;
b) przygotowując się do wystąpienia:
- zapoznajcie się z tekstem wprowadzenia do lekcji oraz tekstem źródłowym lub multimedium;
- wykorzystajcie w swojej pracy zasoby Internetu.
c) zapytajcie swoją rodzinę lub znajomych, jakie jest ich zdanie na zadany wam temat;
d) odnieście się do swoich osobistych doświadczeń;
e) zapoznajcie się z zadaniami do tekstu i/lub multimedium.
Na początku lekcji nauczyciel prosi kilkoro uczniów z danej grupy, aby wczuli się w rolę mówców TED‑Talks i zaprezentowali odpowiedzi na postawione im wcześniej pytania. Zadaniem pozostałych uczniów jest zanotowanie najważniejszych lub najciekawszych punktów wystąpienia. Następnie uczniowie z grupy 2 przedstawiają opracowany przez siebie temat, a pozostali uczestnicy notują jego najciekawsze punkty. Istotnym elementem tej fazy lekcji jest interakcja między uczniami i uczenie się od siebie. Nauczyciel wspiera uczniów w tym procesie, nie oceniając ich wypowiedzi.
Po zakończonej realizacji zadań nauczyciel wskazuje uczniom popełnione przez nich błędy (w razie takiej potrzeby).

b) Faza realizacyjna

Następnie uczniowie przechodzą do realizacji zadań w części Przeczytaj oraz Multimedium. Nauczyciel tworzy pary uczniów, dobierając uczniów tak, aby w każdej parze znalazł się jeden uczeń z grupy 1 oraz jeden uczeń z grupy 2. Uczniowie wykonują zadania w części Przeczytaj - uczeń z grupy 1 pełni rolę eksperta w tej części, udzielając uczniowi z grupy 2 wyjaśnień, wskazówek (w razie problemów z realizacją zadań). Podczas wykonywania zadań w części Audiobook role uczniów zostają odwrócone.

c) Faza podsumowująca

Uczniowie z grupy 1 podsumowują informacje na temat omówiony przez grupę 2 oraz odwrotnie (następuje zamiana tematów opracowywanych przez daną grupę).
Po zakończonej lekcji nauczyciel rozdaje każdemu uczniowie cztery karteczki do zapisania odpowiedzi na następujące pytasnia: Was war heute besonders schwierig für mich? Was habe ich heute gelernt? Was habe ich noch nicht gewusst? Was muss ich noch wiederholen?. Odpowiedzi na każde pytanie są umieszczane na tablicy/podłodze. Po zebraniu odpowiedzi nauczyciel prowadzi krótką dyskusję, podczas której uczniowie dzielą się swoimi refleksjami/uwagami. Dzięki temu nauczyciel ma możliwość zaplanowania kolejnych lekcji zgodnie z potrzebami uczniów.

Praca domowa

Uczniowie wykonują wszystkie zadania w części Sprawdź się.

Inne możliwości realizacji materiału:

Materiały pomocnicze
Powinny stać się nimi przede wszystkim pozostałe lekcje z działów Żywienie, Zakupy i usługi, Podróżowanie i turystyka, ale także zagadnienia pojawiające się w pozostałych zakresach tematycznych, które są w tym materiale utrwalane.

Propozycja wykorzystania tekstu autentycznego:

FETeV Redaktion, Ernährungsgewohnheiten erkennen und ändern, https://fet-ev.eu/ernaehrungsgewohnheiten-aendern/ [dostęp: 12.04.2023], tylko do użytku edukacyjnego.

Nauczyciel przygotowuje arkusz papieru ze słowem‑kluczem: die Selbstkontrolle. Uczniowie wypisują skojarzenia do słowa‑klucza. Następnie uczniowie w grupach 3‑osobowych czytają fragmenty tekstu: Ein Schlüssel zum Gewohnheitsverständnis: die Selbstkontrolle oraz Selbstkontrolle trainieren – eine Gewohnheit ändern. Dalsza praca z tekstem polega na podziale klasy na 3 grupy. Każda z grup zapoznaje się z jedną z metod zmian przyzwyczajeń: (1) Wenn‑Dann‑Pläne, (2) Minimale Kontinuität, (3) Seinfeld‑Strategie i przygotowuje rekomendacje do stosowania w codziennym życiu. Rekomendacje prezentowane są na forum klasy.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania audiobooka:

przed lekcją: przygotowanie prezentacji na temat właściwego pakowania walizki przed podróżą (Den Koffer richtig packen – aber wie?);
w trakcie lekcji: po wysłuchaniu podcastu uczniowie w zespołach 3‑4 osobowych przygotowują krótką scenkę, w której przedstawione zostaną sytuacje związane z pakowaniem na wakacje. Mogą to być zarówno scenki humorystyczne, jak i realistyczne, które ilustrują różne podejścia do pakowania i konsekwencje związane z zabieraniem zbyt wielu lub zbyt małej ilości rzeczy;
po lekcji: wykorzystanie do utrwalenia słownictwa z zakresu tematycznego: Podróżowanie i turystyka. Uczniowie w formie notatki wizualnej przygotowują własną listę czynności/zadań, o których nie można zapomnieć, planując podróż.

Słownik