Autor: Katarzyna Lewandowska

Temat: Relacje między Bogiem i człowiekiem na podstawie fragmentów Księgi Wyjścia

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• zapoznaje się ze strukturą biblijnej Księgi Wyjścia,

• dokonuje analizy i interpretacji wybranych fragmentów Księgi Wyjścia w celu określenia relacji między Bogiem a człowiekiem,

• charakteryzuje relacje między Bogiem a Mojżeszem,

• interpretuje dzieła malarskie, których bohaterem jest Mojżesz.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem e‑podręcznika;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel angażuje uczniów w rozmowę o Biblii, jako jednym z najważniejszych źródeł kultury i literatury europejskiej. Pyta o przykłady oddziaływania Biblii na literaturę i sztukę, także na literaturę polską.

2. Nauczyciel wskazuje na wyjątkowe znaczenie Księgi Wyjścia dla judaizmu i chrześcijaństwa. Podkreśla, że stanowi fundament dla rozwoju tożsamości narodu wybranego, że zawiera się w niej proces kształtowania nowej religii monoteistycznej. Może także dodać, że Exodus ma ponadczasowe znaczenie dla chrześcijan i zasugerować, że jest metaforycznym przedstawieniem wyprowadzenia z niewoli grzechu.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel wyświetla temat lekcji i udostępnia uczniom e‑materiał „Relacje między Bogiem i człowiekiem na podstawie fragmentów Księgi Wyjścia”.

2. Nauczyciel inicjuje rozmowę wprowadzającą na podstawie pytań zawartych we wprowadzeniu: Jakie wydarzenia można uznać za kamienie milowe budującej się relacji między Bogiem a Mojżeszem? Jaki miały wpływ na relację Boga z Izraelitami?

3. Nauczyciel formułuje cele lekcji i ustala z uczniami kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel prosi chętnego ucznia o odczytanie pierwszego fragmentu Księgi Wyjścia z e‑materiału.

2. Uczniowie zapoznają się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” – w tym z kolejnymi fragmentami Księgi Wyjścia – nauczyciel może zaproponować wybranym uczniom odczytanie ich na głos.

3. Nauczyciel prosi chętnego ucznia o podsumowanie – wyjaśnienie, na czym polegało Przymierze zawarte z Bogiem.

4. Uczniowie zapoznają się z „Galeria zdjęć interaktywnych” – opcjonalnie: nauczyciel odczytuje polecenie 1 i wyświetla na tablicy interaktywnej kolejne slajdy galerii zdjęć, dając uczniom czas na analizę fragmentów tekstu i dopasowanie ich do obrazów z galerii.

5. Nauczyciel prosi jednego z uczniów o zaprezentowanie wyboru i ocenia poprawność wykonania polecenia 1.

6. Uczniowie wykonują polecenie 2 – wybrany uczeń prezentuje odpowiedź.

7. Uczniowie przechodzą do sekcji „Sprawdź się” i wykonują ćwiczenia 1–3 – wybrane osoby prezentują odpowiedzi.

8. Uczniowie wraz z nauczycielem – w formie dyskusji wykonują ćwiczenie 4 (Zinterpretuj w kontekście Księgi Wyjścia wywodzące się z niej symbole: plagi, manna, złoty cielec, pustynia, kraina mlekiem i miodem płynąca) – zgłaszają swoje propozycje interpretacji.

9. Nauczyciel rozpoczyna rozmowę o tym, jak symbole te funkcjonują w literaturze i języku. Uczniowie podają przykłady.

10. Uczniowie – w podziale na grupy – wykonują ćwiczenia 5, 6, 7 – następuje prezentacja odpowiedzi.

11. Nauczyciel prosi chętnych uczniów o uargumentowanie twierdzenia zawartego w ćwiczeniu 8 (Przymierze to układ, w którym obie strony obiecują stosować się do pewnych ustaleń. Wykaż, że przymierze na górze Synaj było dwustronnym zobowiązaniem) – innych uczniów zachęca do skomentowania i podsumowuje argumentację.

12. Nauczyciel zaznacza, że Przymierze odnosi się do relacji między Bogiem a pojedynczym człowiekiem oraz zbiorowością. Dodaje, że Księga Przymierza zawiera szczegółowe przepisy odnoszące się do sposobów organizacji kultu, zasad życia rodzinnego, prawa karnego.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy cele lekcji i następuje wspólne omówienie: co udało się osiągnąć, do czego warto wrócić.

2. Nauczyciel podkreśla, że w całym Starym Testamencie wyjście z Egiptu pozostaje centralnym momentem w pamięci i historii żydowskiej, że ten motyw jest syntezą historii zbawienia Izraela.

3. Nauczyciel zachęca uczniów do zapoznania się z Księgą wyjścia Mikołaja Grynberga, która stanowi trzecią część – po Ocalonych z XX wieku i Oskarżam Auschwitz – relacji przedstawiających dramatyczne losy Żydów w minionym stuleciu. Mówi uczniom, że pozycje te wpisują się w ideę prowadzonych przez Grynberga w Jewish Community Center warsztatów historii mówionej, których celem jest utrwalenie opowieści znikających wraz z bohaterami.

Praca domowa:

1. Księga Wyjścia przedstawia dzieje przemiany ludu niewolników w naród. W wypracowaniu zawierającym odpowiednio dobrane cytaty biblijne przedstaw proces tej przemiany.

2. Opcjonalnie: Zapoznaj się z książkami Mikołaja Grynberga – trylogią o losach Żydów w XX wieku.

Materiały pomocnicze:

• Manfred Lurker, Słownik obrazów i symboli biblijnych, Pallottinum, 1989.

• Dorothea Forstner, Świat symboliki chrześcijańskiej: leksykon, Instytut Wydawniczy PAX, 2001.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Ilustracja interaktywna” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.