Scenariusz zajęć

Autor: Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jak przebiega przemiana alfa?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny; liceum, technikum; zakres rozszerzony

Podstawa programowa

Zakres rozszerzony:

I. Atomy, cząsteczki i stechiometria chemiczna. Uczeń:

4) oblicza zmianę masy promieniotwórczego nuklidu w określonym czasie, znając jego okres półtrwania; pisze równania naturalnych przemian promieniotwórczych (alfa, beta¯) oraz sztucznych reakcji jądrowych.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • definiuje pojęcie promieniotwórczości;

  • wyjaśnia, co to są reakcje jądrowe;

  • analizuje przebieg przemiany alfa (alfa).

Strategie nauczania:

  • asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

  • dyskusja;

  • burza mózgów;

  • ćwiczenia;

  • gadająca ściana;

  • praca z podręcznikiem;

  • zdania podsumowujące.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

  • zasoby multimedialne zawarte w emateriale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • metodnik lub kartki zielone, żółte i czerwone;

  • karty pracy;

  • podręcznik.

Materiały pomocnicze:

  • arkusze papieru;

  • mazaki;

  • glutaki.

Przebieg zajęć

Faza wstępna

  1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje pytania zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału, np.: Czy możemy zamienić glin w sód? Jak przebiegają reakcje jądrowe?

  2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele.

  3. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół pojęcia reakcja jądrowa.

Faza realizacyjna

  1. Uczestnicy zajęć, na podstawie dostępnych źródeł, w tym treści e‑materiału, wyszukują informacje na temat promieniotwórczości naturalnej i sztucznej; osób, które zajmowały się badaniem promieniotwórczością oraz reakcji jądrowych jako urzeczywistnienia średniowiecznej alchemii do przekształcania jednych pierwiastków w inne. Dyskusja w kierunku znaczenia i racjonalnego wykorzystania  promieniotwórczości przez człowieka.

  2. Uczniowie samodzielnie analizują animację „Jak przebiega przemiana alfa?” i wykonują zawarte tam ćwiczenia.

  3. Chętni lub wybrani uczniowie podchodzą do tablicy i zapisują przykłady różnych przemian alfa wskazanych przez nauczyciela.

  4. Nauczyciel wprowadza metodę SWOT. Prowadzący dzieli uczniów na grupy zadaniowe, rozdaje arkusze papieru i mazaki. Uczniowie, korzystając z dostępnych źródeł informacji, w tym treści e‑materiału, dokonują oceny w kontekście zastosowań promieniowania alfa i skutków napromieniowania promieniami alfa. Istotnym elementem jest refleksja dotycząca możliwości zamiany słabych stron w mocne, zagrożeń w szanse. Liderzy na forum omawiają wytwory pracy grupy z zastosowaniem techniki gadająca ściana.

  5. Uczniowie samodzielnie sprawdzają zdobytą wiedzę, wykonując ćwiczenia załączone do medium.

Faza podsumowująca

  1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów, wykorzystując pytania z e‑materiału, np. polecenia do multimedium. Pyta:

  • W atom jakiego pierwiastka przekształci się izotop radu w wyniku trzech przemian alfa?

  • Na czym polega promieniotwórczość naturalna?

  • Jak nazywamy procesy zachodzące przy bombardowaniu jądra atomowego innym jądrem lub cząstką elementarną?.

  1. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

  • Co było dla mnie łatwe...

  • Czego się nauczyłam/łem...

  • Co sprawiało mi trudność...

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Animacja dotycząca przemiany alfa może być wykorzystana przez uczniów podczas przygotowywania się do zajęć. Nauczyciel może wykorzystać również to medium na lekcji dotyczącej przemiany beta jako porównanie.

Materiały pomocnicze:

Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

  • W atom jakiego pierwiastka przekształci się izotop radu w wyniku trzech przemian alfa?

  • Na czym polega promieniotwórczość naturalna?

  • Jak nazywamy procesy zachodzące przy bombardowaniu jądra atomowego innym jądrem lub cząstką elementarną?