Dla nauczyciela
Imię i nazwisko autora: Ewa Malinowska
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Znaczenie przyrodnicze i gospodarcze jezior w Polsce
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum i technikum, zakres podstawowy, klasa III
Podstawa programowa
Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Wiedza geograficzna.
Rozumienie prawidłowości w zakresie funkcjonowania środowiska geograficznego oraz wzajemnych zależności w systemie człowiek - przyroda.
Rozumienie zasad racjonalnego gospodarowania zasobami przyrody i zachowania dziedzictwa kulturowego.
II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce.
Identyfikowanie relacji między poszczególnymi elementami środowiska geograficznego (przyrodniczego, społeczno‑gospodarczego i kulturowego).
Przewidywanie skutków działalności gospodarczej człowieka w środowisku geograficznym.
III. Kształtowanie postaw.
Dostrzeganie aplikacyjnego charakteru geografii.
Rozumienie potrzeby racjonalnego gospodarowania w środowisku geograficznym zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju, ochrony elementów dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego oraz konieczności rekultywacji i rewitalizacji obszarów zdegradowanych.
Treści nauczania:
XIV. Regionalne zróżnicowanie środowiska przyrodniczego Polski: podział na regiony fizycznogeograficzne, budowa geologiczna i zasoby surowcowe, ukształtowanie powierzchni, sieć wodna, warunki klimatyczne, formy ochrony przyrody, stan środowiska przyrodniczego.
Uczeń:
8) Wykazuje znaczenie przyrodnicze, społeczne i gospodarcze, w tym turystyczne jezior oraz sztucznych zbiorników na obszarze Polski.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,
kompetencje cyfrowe.
Cele operacyjne
Uczeń:
poznaje przyrodnicze, społeczne i gospodarcze funkcje jezior,
ocenia ich znaczenie dla przyrody i człowieka,
identyfikuje zagrożenia związane z wykorzystaniem różnych funkcji jezior,
wskazuje sposoby wykorzystania i ochrony jezior.
Strategie nauczania: asocjacyjna, badawcza (problemowa)
Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE, concept mapping
Formy zajęć: praca w grupach
Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny, tablety, arkusze papieru A0/A1, pisaki, zeszyt przedmiotowy
Materiały pomocnicze:
Andrzej Górniak, Zdzisław Kajak, Hydrobiologia – Limnologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019.
Andrzej Richling, Katarzyna Ostaszewska, Geografia fizyczna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
PRZEBIEG LEKCJI
Przed lekcją uczniowie powinni zapoznać się z e‑materiałem oraz innymi źródłami informacji w celu zebrania szerokiego zestawu informacji dotyczących przyrodniczych, społecznych i gospodarczych funkcji jezior.
Faza wprowadzająca:
Przedstawienie celów lekcji.
Wprowadzenie w temat lekcji: omówienie/przypomnienie znaczenia jezior w ujęciu ekologicznym, społecznym i gospodarczym; pytania sprawdzające poziom przygotowania uczniów.
Faza realizacyjna:
Podział uczniów na grupy (liczebność określa nauczyciel), omówienie zasad wykonania zadania; zadaniem uczniów jest opracowanie gałęzi logicznego myślenia przedstawiających zależności przyczynowo‑skutkowe między cechami jezior, pełnionymi przez jeziora funkcjami, ich wykorzystaniem, związanymi z tym zagrożeniami i metodami zapobiegania.
Wyświetlenie na ekranie schematu gałęzi logicznego myślenia porządkującej sposób przedstawienia związków przyczynowo‑skutkowych.
Praca w grupach uczniów (burza mózgów, dyskusja), w której wykorzystane zostaną informacje, schematy, ilustracje zawarte w e‑materiale, służąca sporządzeniu gałęzi logicznego myślenia; uczniowie przedstawiają wyniki swojej pracy w postaci graficznej, na arkuszach papieru.
Prezentacja przy tablicy przez poszczególne grupy uczniów przygotowanych gałęzi logicznego myślenia i omówienie ich – po zakończeniu wszystkich prezentacji dyskusja z udziałem uczniów; nauczyciel moderuje dyskusję, czuwa nad jej przebiegiem, zadaje pomocnicze pytania, weryfikuje poprawność wypowiedzi, wprowadza uzupełnienia itp.
Podsumowanie prezentowanych treści mające na celu przedstawienie znaczenia przyrodniczego i gospodarczego jezior, skutków ich wykorzystania, związanych z tym zagrożeń i metod przeciwdziałania.
Sporządzenie notatki w zeszycie zawierającej syntetyczne podsumowanie przeprowadzonej dyskusji i prezentacji.
Prośba nauczyciela o wykonanie kilku wskazanych ćwiczeń z e‑materiału i przedstawienie rezultatów.
Faza podsumowująca:
Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i udzielanie odpowiedzi przez uczniów.
Ocena aktywności i przypomnienie celów zajęć.
Praca domowa:
Wysłuchanie i wykonanie poleceń do audiobooka prezentującego problemy i konflikty związane z ochroną i gospodarczym wykorzystaniem jezior na konkretnym przykładzie utworzenia Mazurskiego Parku Narodowego.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium: grafiki i audiobook zawarte w e‑materiale mogą być wykorzystane podczas innych zróżnicowanych tematycznie lekcji dotyczących różnych zagadnień związanych z hydrosferą, ochroną przyrody i rozwojem zrównoważonym oraz do samodzielnego rozszerzania i pogłębiania wiedzy przez ucznia w domu oraz w czasie lekcji mającej na celu powtórzenie materiału z bloku tematycznego dotyczącego hydrosfery.