SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Urbanizacja, miasta – powtórzenie

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy/rozszerzony, klasa II

Podstawa programowa

Zakres podstawowy:

VIII. Przemiany struktur demograficznych i społecznych oraz procesy osadnicze: rozmieszczenie i liczba ludności, przemiany demograficzne, migracje, zróżnicowanie narodowościowe, etniczne i religijne, kręgi kulturowe, sieć osadnicza, procesy urbanizacji, rozwój obszarów wiejskich.

Uczeń:

13) określa główne przyczyny i skutki urbanizacji oraz analizuje zróżnicowanie wskaźnika urbanizacji na świecie i w Polsce.

Zakres rozszerzony:

VIII. Zróżnicowanie struktur społecznych i procesów urbanizacyjnych: struktury językowe i wykształcenia, kulturowe postrzeganie przestrzeni, zwartość socjoetniczna, fazy urbanizacji, procesy metropolizacji, typy fizjonomiczne i funkcje miast, formy zespołów miejskich.

Uczeń:

5) wyróżnia fazy urbanizacji oraz charakteryzuje procesy metropolizacji;

6) identyfikuje funkcje, typy fizjonomiczne miast i formy zespołów miejskich na świecie, wiąże typy fizjonomiczne miast z kręgami cywilizacyjnymi oraz poziomem rozwoju gospodarczego państw.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• charakteryzuje procesy urbanizacji i ich zmiany w czasie;

• ocenia przestrzenne i czasowe zmiany poziomu urbanizacji na świecie;

• ocenia pozytywne i negatywne skutki urbanizacji;

• wymienia czynniki miastotwórcze;

• charakteryzuje i wskazuje na mapie różne typy miast i zespołów miejskich.

Strategie nauczania: konektywizm, konstruktywizm

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, drzewo decyzyjne, metody operatywne (praca z mapą, grafiką interaktywną i blokiem tekstowym e‑materiału)

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca na forum klasy

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, mapa fizyczna świata, atlasy

Materiały pomocnicze:

Jagielski A., Geografia ludności, PWN, Warszawa 1978.

Kiełczewska‑Zaleska M., Geografia osadnictwa, PWN, Warszawa 1977.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• czynności organizacyjne,

• przypomnienie terminów: miasto, urbanizacja,

• pogadanka: dlaczego rozwijają się miasta i co wpływa na powstawanie nowych miast,

• nauczyciel podaje temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

• wyróżnienie płaszczyzn urbanizacji (e‑materiał) oraz przypomnienie etapów rozwoju urbanizacji,

• na forum klasy uczniowie analizują mapę dotyczącą wskaźnika urbanizacji na świecie; uczniowie wskazują kraje o wysokim i małym poziomie urbanizacji (mapa w e‑materiale),

• podział uczniów na grupy,

• w grupach interpretacja danych statystycznych zawartych w tabeli Zmiany poziomu urbanizacji na świecie – analiza prognoz do roku 2050; które kontynenty mają mieć najwyższy poziom urbanizacji; uczniowie przygotowują się do dyskusji: dlaczego są takie przewidywania poziomu urbanizacji (uwzględnienie tekstu e‑materiału dotyczącego przyczyn urbanizacji),

• dyskusja na forum klasy; powiązanie wzrostu wskaźnika urbanizacji z rozwojem aglomeracji miejskich – wskazanie na mapie największych zespołów miejskich świata (wykorzystanie mapy w e‑materiale),

• następnie uczniowie w grupach tworzą drzewa decyzyjne do problemu: Czy szybkie tempo rozwoju procesów urbanizacji w kraju opłaci się całemu społeczeństwu?,

• w grupach uczniowie przypominają skutki urbanizacji (wykorzystują e‑materiał); następnie opracowują drzewo decyzyjne – warianty rozwiązania, wyróżnienie ich pozytywnych i negatywnych skutków, wyciągnięcie wniosków,

• po zakończeniu pracy uczniowie prezentują drzewa decyzyjne, podkreślają wnioski,

• możliwa dyskusja o znaczeniu procesów urbanizacji dla współczesnych i przyszłych społeczeństw.

Faza podsumowująca

• nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami – ocenia pracę uczniów, ich zaangażowanie,

• następnie nauczyciel wprowadza do fazy ćwiczeń na podstawie poznanego materiału – uczniowie indywidualnie wykonują wybrane ćwiczenia z e‑materiału,

• uczniowie omawiają ćwiczenia, nauczyciel w razie potrzeby wspiera ich,

• uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami: oceniają, co było dla nich podczas lekcji trudne, ciekawe, gdzie mogą zastosować zdobytą na lekcji wiedzę.

Praca domowa

• Sformułuj prawidłowości zachodzące w procesach urbanizacji w regionie, w którym mieszkasz.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

• grafika interaktywna może zostać wykorzystana w trakcie lekcji dotyczącej sieci osadniczej na świecie (zakres podstawowy, VIII.12),

• grafika interaktywna może być wykorzystana do samodzielnego pogłębiania i utrwalania wiedzy przez ucznia w domu.