Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Urbanizacja, miasta – powtórzenie
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy/rozszerzony, klasa II
Podstawa programowa
Zakres podstawowy:
VIII. Przemiany struktur demograficznych i społecznych oraz procesy osadnicze: rozmieszczenie i liczba ludności, przemiany demograficzne, migracje, zróżnicowanie narodowościowe, etniczne i religijne, kręgi kulturowe, sieć osadnicza, procesy urbanizacji, rozwój obszarów wiejskich.
Uczeń:
13) określa główne przyczyny i skutki urbanizacji oraz analizuje zróżnicowanie wskaźnika urbanizacji na świecie i w Polsce.
Zakres rozszerzony:
VIII. Zróżnicowanie struktur społecznych i procesów urbanizacyjnych: struktury językowe i wykształcenia, kulturowe postrzeganie przestrzeni, zwartość socjoetniczna, fazy urbanizacji, procesy metropolizacji, typy fizjonomiczne i funkcje miast, formy zespołów miejskich.
Uczeń:
5) wyróżnia fazy urbanizacji oraz charakteryzuje procesy metropolizacji;
6) identyfikuje funkcje, typy fizjonomiczne miast i formy zespołów miejskich na świecie, wiąże typy fizjonomiczne miast z kręgami cywilizacyjnymi oraz poziomem rozwoju gospodarczego państw.
Kształtowane kompetencje kluczowe
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
charakteryzuje procesy urbanizacji i ich zmiany w czasie;
ocenia przestrzenne i czasowe zmiany poziomu urbanizacji na świecie;
ocenia pozytywne i negatywne skutki urbanizacji;
wymienia czynniki miastotwórcze;
charakteryzuje i wskazuje na mapie różne typy miast i zespołów miejskich.
Strategie nauczania: konektywizm, konstruktywizm
Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, drzewo decyzyjne, metody operatywne (praca z mapą, grafiką interaktywną i blokiem tekstowym e‑materiału)
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca na forum klasy
Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, mapa fizyczna świata, atlasy
Materiały pomocnicze:
Jagielski A., Geografia ludności, PWN, Warszawa 1978.
Kiełczewska‑Zaleska M., Geografia osadnictwa, PWN, Warszawa 1977.
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
czynności organizacyjne,
przypomnienie terminów: miasto, urbanizacja,
pogadanka: dlaczego rozwijają się miasta i co wpływa na powstawanie nowych miast,
nauczyciel podaje temat i cele lekcji.
Faza realizacyjna
wyróżnienie płaszczyzn urbanizacji (e‑materiał) oraz przypomnienie etapów rozwoju urbanizacji,
na forum klasy uczniowie analizują mapę dotyczącą wskaźnika urbanizacji na świecie; uczniowie wskazują kraje o wysokim i małym poziomie urbanizacji (mapa w e‑materiale),
podział uczniów na grupy,
w grupach interpretacja danych statystycznych zawartych w tabeli Zmiany poziomu urbanizacji na świecie – analiza prognoz do roku 2050; które kontynenty mają mieć najwyższy poziom urbanizacji; uczniowie przygotowują się do dyskusji: dlaczego są takie przewidywania poziomu urbanizacji (uwzględnienie tekstu e‑materiału dotyczącego przyczyn urbanizacji),
dyskusja na forum klasy; powiązanie wzrostu wskaźnika urbanizacji z rozwojem aglomeracji miejskich – wskazanie na mapie największych zespołów miejskich świata (wykorzystanie mapy w e‑materiale),
następnie uczniowie w grupach tworzą drzewa decyzyjne do problemu: Czy szybkie tempo rozwoju procesów urbanizacji w kraju opłaci się całemu społeczeństwu?,
w grupach uczniowie przypominają skutki urbanizacji (wykorzystują e‑materiał); następnie opracowują drzewo decyzyjne – warianty rozwiązania, wyróżnienie ich pozytywnych i negatywnych skutków, wyciągnięcie wniosków,
po zakończeniu pracy uczniowie prezentują drzewa decyzyjne, podkreślają wnioski,
możliwa dyskusja o znaczeniu procesów urbanizacji dla współczesnych i przyszłych społeczeństw.
Faza podsumowująca
nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami – ocenia pracę uczniów, ich zaangażowanie,
następnie nauczyciel wprowadza do fazy ćwiczeń na podstawie poznanego materiału – uczniowie indywidualnie wykonują wybrane ćwiczenia z e‑materiału,
uczniowie omawiają ćwiczenia, nauczyciel w razie potrzeby wspiera ich,
uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami: oceniają, co było dla nich podczas lekcji trudne, ciekawe, gdzie mogą zastosować zdobytą na lekcji wiedzę.
Praca domowa
Sformułuj prawidłowości zachodzące w procesach urbanizacji w regionie, w którym mieszkasz.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
grafika interaktywna może zostać wykorzystana w trakcie lekcji dotyczącej sieci osadniczej na świecie (zakres podstawowy, VIII.12),
grafika interaktywna może być wykorzystana do samodzielnego pogłębiania i utrwalania wiedzy przez ucznia w domu.