Dla nauczyciela
Autor: Anna Juwan
Przedmiot: biologia
Temat: Przekształcenia korzeni i ich funkcje
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.
Cele operacyjne (językiem ucznia):
Wymienisz główne modyfikacje budowy i funkcji korzeni.
Scharakteryzujesz poszczególne rodzaje modyfikacji korzeni.
Wykażesz związek między budową przekształconego korzenia a funkcją, którą pełni.
Wykażesz związek między środowiskiem życia rośliny a przekształceniem korzenia.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem komputera;
odwrócona klasa;
ćwiczenia interaktywne;
mapa pojęć;
gra dydaktyczna;
praca z filmem;
analiza grafiki interaktywnej.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
zdjęcia lub okazy roślin, u których są obecne korzenie powietrzne.
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Przekształcenia korzeni i ich funkcje”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Film”, tak aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i rozwiązywać zadania.
Nauczyciel przygotowuje na lekcję zdjęcia kilku roślin (lub okazy roślin) z widocznymi korzeniami powietrznymi, np. storczyka, filodendrona, monstery.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.
Nauczyciel prezentuje uczniom przygotowane przed lekcją zdjęcia roślin i pyta, czy wiedzą, co je łączy (obecność korzeni powietrznych). W razie potrzeby naprowadza uczniów na prawidłową odpowiedź, następnie prosi o wymienienie innych typów korzeni i podanie przykładów roślin, u których występują, oraz wskazanie, czym różnią się korzenie powietrzne od podporowych.
Faza realizacyjna:
Praca z tekstem. Uczniowie na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj” oraz „Film” zapisują na kartkach minimum pięć pytań dotyczących tematu lekcji. Wybrana osoba zbiera pytania do urny. Uczniowie dzielą się na 5‑osobowe grupy, losują pytania z puli i przygotowują odpowiedzi. Zespół, który jest gotowy, zgłasza się i przedstawia rezultaty swojej pracy. Pozostali uczniowie wraz z nauczycielem weryfikują poprawność odpowiedzi.
Praca z multimedium („Film”). Uczniowie odczytują polecenie nr 1 („Przedstaw dwie modyfikacje budowy i funkcji korzeni, przystosowujące rośliny do życia w podmokłym lub okresowo zalewanym przez wodę podłożu”) oraz polecenie nr 2 („Wykaż związek między modyfikacją budowy i funkcji korzeni bluszczu pospolitego a formą życiową tej rośliny”) i wykonują je indywidualnie. Następnie porównują swoje odpowiedzi z osobą z pary. Wybrane zespoły przedstawiają rozwiązania na forum klasy.
Praca z drugim multimedium („Grafika interaktywna”). Uczniowie zapoznają się z materiałem. Klasa dzieli się na grupy. Każdy zespół opracowuje odpowiedzi do poleceń nr 1 („Określ rodzaj modyfikacji korzeni, która występuje u figowca wielkolistnego. W odpowiedzi odnieś się do informacji przedstawionych w materiale źródłowym”) i nr 2 („Oceń, czy użycie określenia »drzewo dusiciel« jest poprawne w stosunku do figowca wielkolistnego. Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do informacji przedstawionych w materiale źródłowym”). Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie liderzy grup odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.
Faza podsumowująca:
Klasa wspólnie wykonuje mapę pojęć podsumowującą zajęcia. Pojęcie centralne w mapie to „Modyfikacje budowy i funkcji korzeni”.
Nauczyciel wyświetla treści zawarte w sekcji „Wprowadzenie” i na ich podstawie dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji. Wyjaśnia także wątpliwości uczniów.
Praca domowa:
Uczniowie opracowują FAQ (minimum 3 pytania i odpowiedzi) do tematu lekcji („Przekształcenia korzeni i ich funkcje”).
Materiały pomocnicze:
Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.
„Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania filmu:
Treści w sekcji „Film” można wykorzystać jako materiał służący powtórzeniu i utrwaleniu wiedzy uczniów.