Autor: Anna Juwan

Przedmiot: biologia

Temat: Przekształcenia korzeni i ich funkcje

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wymienisz główne modyfikacje budowy i funkcji korzeni.

• Scharakteryzujesz poszczególne rodzaje modyfikacji korzeni.

• Wykażesz związek między budową przekształconego korzenia a funkcją, którą pełni.

• Wykażesz związek między środowiskiem życia rośliny a przekształceniem korzenia.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• odwrócona klasa;

• ćwiczenia interaktywne;

• mapa pojęć;

• gra dydaktyczna;

• praca z filmem;

• analiza grafiki interaktywnej.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• zdjęcia lub okazy roślin, u których są obecne korzenie powietrzne.

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Przekształcenia korzeni i ich funkcje”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Film”, tak aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i rozwiązywać zadania.

2. Nauczyciel przygotowuje na lekcję zdjęcia kilku roślin (lub okazy roślin) z widocznymi korzeniami powietrznymi, np. storczyka, filodendrona, monstery.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel prezentuje uczniom przygotowane przed lekcją zdjęcia roślin i pyta, czy wiedzą, co je łączy (obecność korzeni powietrznych). W razie potrzeby naprowadza uczniów na prawidłową odpowiedź, następnie prosi o wymienienie innych typów korzeni i podanie przykładów roślin, u których występują, oraz wskazanie, czym różnią się korzenie powietrzne od podporowych.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj” oraz „Film” zapisują na kartkach minimum pięć pytań dotyczących tematu lekcji. Wybrana osoba zbiera pytania do urny. Uczniowie dzielą się na 5‑osobowe grupy, losują pytania z puli i przygotowują odpowiedzi. Zespół, który jest gotowy, zgłasza się i przedstawia rezultaty swojej pracy. Pozostali uczniowie wraz z nauczycielem weryfikują poprawność odpowiedzi.

2. Praca z multimedium („Film”). Uczniowie odczytują polecenie nr 1 („Przedstaw dwie modyfikacje budowy i funkcji korzeni, przystosowujące rośliny do życia w podmokłym lub okresowo zalewanym przez wodę podłożu”) oraz polecenie nr 2 („Wykaż związek między modyfikacją budowy i funkcji korzeni bluszczu pospolitego a formą życiową tej rośliny”) i wykonują je indywidualnie. Następnie porównują swoje odpowiedzi z osobą z pary. Wybrane zespoły przedstawiają rozwiązania na forum klasy.

3. Praca z drugim multimedium („Grafika interaktywna”). Uczniowie zapoznają się z materiałem. Klasa dzieli się na grupy. Każdy zespół opracowuje odpowiedzi do poleceń nr 1 („Określ rodzaj modyfikacji korzeni, która występuje u figowca wielkolistnego. W odpowiedzi odnieś się do informacji przedstawionych w materiale źródłowym”) i nr 2 („Oceń, czy użycie określenia »drzewo dusiciel« jest poprawne w stosunku do figowca wielkolistnego. Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do informacji przedstawionych w materiale źródłowym”). Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie liderzy grup odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

Faza podsumowująca:

1. Klasa wspólnie wykonuje mapę pojęć podsumowującą zajęcia. Pojęcie centralne w mapie to „Modyfikacje budowy i funkcji korzeni”.

2. Nauczyciel wyświetla treści zawarte w sekcji „Wprowadzenie” i na ich podstawie dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji. Wyjaśnia także wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Uczniowie opracowują FAQ (minimum 3 pytania i odpowiedzi) do tematu lekcji („Przekształcenia korzeni i ich funkcje”).

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania filmu:

• Treści w sekcji „Film” można wykorzystać jako materiał służący powtórzeniu i utrwaleniu wiedzy uczniów.