Autor: Sabina Świtała

Temat: W stronę faktów. Ryszard Kapuściński

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• opisze cechy gatunkowe reportażu obecne w Podróżach z Herodotem Ryszarda Kapuścińskiego;

• przeanalizuje stosowane przez reportażystę środki językowe służące przekazywaniu informacji i wyrażaniu opinii;

• scharakteryzuje sposoby literackiej kreacji obrazu obcej krainy.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• metoda projektów;

• burza mózgów.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie pracują metodą projektów. Temat projektu: Dlaczego Ryszarda Kapuścińskiego można nazwać mistrzem reportażu? Nauczyciel dzieli uczniów na grupy, których zadaniem będzie zapoznanie się z życiem i twórczością reportażysty, przyjrzenie się stylowi pracy reportera, tematom przez niego poruszanym, sposobom pozyskiwania informatorów, predyspozycjom, zainteresowaniom oraz językowi (warsztat, styl), a także próba udzielenia odpowiedzi na pytanie projektowe oraz przygotowanie lapbooka dotyczącego twórcy. Nauczyciel zapoznaje młodzież z tematem, celami, zadaniami do wykonania, źródłami, z których uczniowie mogą skorzystać. Ustala również terminy konsultacji i prezentacji efektów pracy. Przedstawia członkom grup projektowych, czym jest lapbook (np. na podstawie Lapbook w bibliotece szkolnej: warsztaty artystyczne, „Biblioteka w Szkole”, 2014, nr 9) i w jakiś sposób należy go wykonać. Podczas pierwszego spotkania grupy projektowe ustalają zasady pracy w zespole i dzielą się zadaniami.

Faza wprowadzająca:

1. Przedstawiciele zespołów dokonują prezentacji pracy projektowej. Nauczyciel wraz z uczniami pozostałych zespołów oceniają wykonane prace.

Faza realizacyjna:

1. Burza mózgów. Nauczyciel zadaje uczniom pytania:
   - Kim jest reporter?
   - Jakie ma cechy?
   - Czym się zajmuje?
   Uczniowie zapisują swoje propozycje na tablicy.

2. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treściami w sekcji „Wprowadzenie” oraz „Przeczytaj”. Następnie przechodzą do sekcji „Audiobook”. Nauczyciel odtwarza głośno dwa zamieszczone tam nagrania. Dzieli uczniów na dwa zespoły. Grupa I wykonuje polecenia 1 i 3, grupa II - 2 i 4. Polecenie 5 uczniowie wykonują w parach.

3. Uczniowie zostają podzieleni na kilkuosobowe grupy. Każdy zespół rozwiązuje wszystkie ćwiczenia zawarte w sekcji „Sprawdź się”. Następnie, aby uzasadnić poprawność rozwiązań, omawiają je na forum klasy. Po wyznaczonym czasie następuje wspólne omówienie wszystkich rozwiązań.

Faza podsumowująca:

1. Uczestnicy zajęć wypowiadają się na temat twórczości Ryszarda Kapuścińskiego. Wskazują, co wzbudziło ich zainteresowanie, z którymi tekstami mistrza reportażu planują zapoznać się w przyszłości i dlaczego.

Praca domowa:

1. Odszukaj w bibliotece szkolnej lub w internecie całą książkę Heban albo inne jej fragmenty. Po uważnej lekturze omów stosunek reportera do świata afrykańskiego.

Materiały pomocnicze:

• Kazimierz Wolny‑Zmorzyński, Wobec świata i mediów. Ryszarda Kapuścińskiego dylematy dziennikarskie, literackie, społeczno‑polityczne, Kraków 1999.

• Ewa Chylak‑Wińska, Afryka Kapuścińskiego, Poznań 2007.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Audiobook”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.