Scenariusz zajęć

Autor: Aleksandra Marszałek‑Harych, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Co to jest stal i w jaki sposób powstaje?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy i rozszerzony

Wymagania ogólne

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

1) opisuje właściwości substancji i wyjaśnia przebieg procesów chemicznych;

4) wskazuje na związek między właściwościami substancji a ich budową chemiczną.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wyjaśnia czym jest stal;

• wymienia zastosowania stali;

• opisuje przebieg procesu wielkopiecowego.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• analiza materiału źródłowego;

• pogadanka;

• ćwiczenia uczniowskie;

• grafika interaktywna;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca zbiorowa;

• praca w parach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami/smartfony/tablety z dostępem do Internetu;

• podręczniki tradycyjne;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica, kreda/pisak.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytania: jakie jest zastosowanie stali? Co wpływa na tak wielobranżowe zastosowanie stali?

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

3. Rozpoznawanie wiedzy potocznej uczniów. Uczniowie odpowiadają na pytanie: Z czego powstaje stal?

Faza realizacyjna:

1. Powrót do fazy wstępnej. Uczniowie sprawdzają w e‑materiale, czy udzielone odpowiedzi są poprawne i ewentualnie o jakie informacje można je jeszcze wzbogacić – pogadanka.

2. Następnie uczniowie mają za zadanie opisać proces wielkopiecowy – wytapianie stali w wielkim piecu. Uczniowie korzystają z dostępnych źródeł informacji. Wybrany uczeń odczytuje na forum klasy swoje opracowanie.

3. Sztafeta uczniowska. Nauczyciel prosi uczniów o zapisywanie równań reakcji chemicznych, jakie mają miejsce w trakcie procesu wielkopiecowego. W tym celu losowo wybrany przez nauczyciela uczeń podchodzi do tablicy, następnie przekazuje kredę innemu uczniowi, który ma za zadanie zapisać kolejne równanie. Pozostali uczniowie weryfikują poprawność merytoryczną zapisów równań reakcji.

4. Uczniowie w parach wyszukują w dostępnych źródłach informacje dotyczące właściwości takich jak: twardość, temperatura topnienia, kruchość, odporność na korozję, przewodność cieplna itp. dla stali i żelaza i porównują je. Po wyznaczonym czasie chętni/wyznaczeni uczniowie podają wyszukane informacje na forum klasy.

5. Nauczyciel odsyła uczniów do grafiki interaktywnej – praca w parach. Uczestnicy zajęć zapoznają się z medium bazowym. Wykonują polecenie do medium bazowego.

6. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale w sekcji „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania nauczyciel prosi uczniów, by każdy z nich, korzystając z generatora w abstrakcie, ułożył pytanie testowe jednokrotnego wyboru (lub wielokrotnego wyboru, lub krzyżówkę, w zależności od użytego generatora). Pytanie/krzyżówka ma odnosić się do zagadnień poruszanych na lekcji. Następnie uczniowie wymieniają się zadaniami/krzyżówkami lub wspólnie rozwiązują kilka z nich. Nauczyciel czuwa nad poprawnością wykonania zadania.

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Dziś nauczyłam/łem się...

• Co sprawiało mi trudność...

• Zaskoczyło mnie to, że...

Praca domowa:

1. Nauczyciel prosi uczniów o sprawdzenie jakie przedmioty w ich domu wykonane są ze stali (minimum 10 przedmiotów).

2. Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Grafika interaktywna może być wykorzystana przez uczniów do przeanalizowania procesu wielkopiecowego. Uczniowie nieobecni na lekcji mogą wykorzystać medium do uzupełnienia luk kompetencyjnych.

Materiały pomocnicze:

Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Wyjaśnij pojęcia: stop, stal, żużel.

• Omów procesy zachodzące w wielkim piecu.

• Jakie reakcje chemiczne zachodzą w wielkim piecu i jak można je zapisać za pomocą równań.

• Jakimi właściwościami charakteryzuje się stal?

• Gdzie stal znalazła zastosowanie?