Scenariusz zajęć

Autor: Robert Wróbel, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jak działa pH‑metr i w jaki sposób z niego korzystać?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego - kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

VI. Reakcje w roztworach wodnych. Uczeń:

3) interpretuje wartości pH w ujęciu jakościowym i ilościowym (np. związek między wartością pH a stężeniem jonów wodorowych).

Zakres rozszerzony

VI. Reakcje w roztworach wodnych. Uczeń:

3) interpretuje wartości pKw, pH, Ka, Kb, Ks.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, co to jest pH;

• oblicza pH roztworu;

• wyjaśnia, jak działa pH‑metr;

• omawia, jak poprawnie korzysta się z pH‑metru;

• projektuje i wykonuje doświadczenie, w którym mierzy pH roztworu.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna;

• problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• dyskusja dydaktyczna;

• analiza tekstu źródłowego;

• ćwiczenia laboratoryjne;

• eksperyment;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca zbiorowa;

• praca w parach.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu/smartfony, tablety;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica;

• rzutnik multimedialny;

• aplikacja Mentimeter.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje pytania uczniom: Z czym się im kojarzy słowo „kwaśny”? Czy kwasowość można określić ilościowo? Jak dokładnie określić wartość pH?

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół wyrażenia pH. Nauczyciel może wykorzystać aplikację Mentimeter z wykorzystaniem tabletów/smartfonów.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji.

4. Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, jakie zostaną użyte w czasie lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie w parach analizują tekst źródłowy w e‑materiale i korzystają z symulacji interaktywnej – nauka poprawnej obsługi pH‑metru - kalibracja, pomiar, eksploatacja. Nauczyciel rozdaje uczniom pH‑metry (1 szt. na parę) w celu zaznajomienia się z obsługą sprzętu. Po wyznaczonym czasie chętny uczeń na forum klasy omawia obsługę pH‑metru. Nauczyciel weryfikuje poprawność merytoryczną wypowiedzi ucznia, ewentualne luki sam uzupełnia.

2. Eksperyment uczniowski. Nauczyciel rozdaje uczniom karty pracy „Badanie pH roztworu”, szkło laboratoryjne i odczynniki chemiczne do analizy. Uczniowie przystępują do pracy. Nauczyciel nadzoruje poprawne złożenie zestawu, ewentualne błędy poprawia. Uczniowie zapisują obserwacje i sformułowane wnioski w kartach pracy. Po przeprowadzeniu doświadczania, chętni uczniowie prezentują obserwacje i sformułowane wnioski.

3. Nauczyciel inicjuje dyskusję dotyczącą zastosowania pomiarów pH.

4. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania: Co oznacza pH? Czy odczyn roztworu zależy od pH? Jak poprawnie wykonać pomiar pH? Na czym polega autodysocjacja wody? Gdzie mają zastosowanie pomiary pH?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co bylo dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłem/łam...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Wymień po trzy przykłady roztworów o odczynie kwasowym i roztworów o odczynie zasadowym, które mają znaczenie w życiu codziennym. Jakie jest ich zastosowanie?

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Symulacja interaktywna może być wykorzystana w celu przygotowania uczniów do wykonania ćwiczenia praktycznego.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Co oznacza pH?

• Czy odczyn roztworu zależy od pH?

• Jak poprawnie wykonać pomiar pH?

• Na czym polega autodysocjacja wody?

• Gdzie mają zastosowanie pomiary pH?

2. Doświadczenie:

Sprzęt i szkło laboratoryjne: pH‑metr, zlewki.

Odczynniki chemiczne: roztwory rozcieńczonych kwasów i zasad; uczniowie mogą również przynieść przez siebie przygotowane roztwory.

Instrukcja:

3. Karta pracy ucznia: