Dla nauczyciela

Autor: Piotr Obolewicz

Przedmiot: Język polski

Temat: Nawiązania do Makbeta Williama Szekspira w Balladynie Juliusza Słowackiego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;

8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;

12) w interpretacji utworów literackich odwołuje się do tekstów poznanych w szkole podstawowej, w tym: trenów i pieśni Jana Kochanowskiego, bajek Ignacego Krasickiego, Dziadów cz. II oraz Pana Tadeusza Adama Mickiewicza, Zemsty Aleksandra Fredry, Balladyny Juliusza Słowackiego;

13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;

II. Kształcenie językowe.

1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:

1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi;

4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:

1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en ; pisowni skrótów i skrótowców;

III. Tworzenie wypowiedzi.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;

IV. Samokształcenie.

1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

Lektura obowiązkowa

15) William Szekspir, Makbet, Romeo i Julia;

Zakres rozszerzony

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:

2) rozumie pojęcie tradycji literackiej i kulturowej, rozpoznaje elementy tradycji w utworach, rozumie ich rolę w budowaniu wartości uniwersalnych;

12) rozumie pojęcie aluzji literackiej, rozpoznaje aluzje w utworach i określa ich znaczenie w interpretacji utworów;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

analizuje fragmenty Makbeta Williama Szekspira i Balladyny Juliusza Słowackiego.
ocenia podobieństwa konstrukcji postaci, zwracając uwagę na ich motywacje.
wskazuje podobieństwa w budowaniu fabuły i nastroju dramatów.
na przykładzie Balladyny i Makbeta określa cechy wspólne dla dramatu romantycznego i dramatu szekspirowskiego.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

z użyciem e‑podręcznika;
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Nawiązania do Makbeta Williama Szekspira w Balladynie Juliusza Słowackiego”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Mapa myśli” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i rozwiązywać zadania.

Faza wprowadzająca:

Nauczyciel proponuje szybką burzę mózgów: uczniowie ustalając, co łączy Makbeta i Balladynę. Na tablicy powstaje mapa myśli, która obrazuje te związki. Prowadzący informuje uczniów, że praca podczas lekcji będzie polegała na analizie nawiązań do Szekspirowskiego Makbeta, które można znaleźć w Balladynie Słowackiego.

Faza realizacyjna:

Nauczyciel zapowiada, że praca z multimediami będzie przebiegała w parach. Wyświetla mapę myśli, a następnie prosi o odczytywanie kolejnych poleceń. Uczniowie ustalają odpowiedzi, a nauczyciel prosi przedstawicieli zespołów o przedstawienie propozycji odpowiedzi.
Uczniowie przystępują do rozegrania gry edukacyjnej. Wskazane przez nauczyciela osoby odczytują pytania. Grupy mają chwilę na ustalenie poprawnej odpowiedzi, a następnie zgłaszają swoją gotowość do ich udzielenia. Nauczyciel może ocenić aktywność uczniów.

Faza podsumowująca:

Nauczyciel pyta, czy ustalenia dotyczące nawiązań między Makbetem a Balladyną, których dokonali uczniowie we wstępnej fazie lekcji, potwierdziły się podczas pracy na lekcji. Uczniowie uzupełniają mapę myśli na tablicy i notują ją w zeszycie.
Na koniec zajęć nauczyciel prosi wybranych uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach dowiedziałem się…, nauczyłem się...

Praca domowa:

Zastanów się i wskaż inne teksty kultury, których motywem przewodnim jest zbrodnia lub żądza władzy.

Materiały pomocnicze:

Wiktor Weintraub, „Balladyna”, czyli zabawa w Szekspira, „Pamiętnik Literacki” 1970/61.
Juliusza Słowackiego przekład „Makbeta”. Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej, z. 5.

Gra edukacyjna